نمونه صورتجلسه تقسیم ارث

تنظیم نمونه صورتجلسه تقسیم ارث یک راهکار قانونی و توافقی برای وراث است تا اموال متوفی را بدون نیاز به مراجع قضایی و در فضایی مسالمت آمیز میان خود تقسیم کنند. این سند حقوقی، تعهدات و سهم هر وارث را به وضوح مشخص می کند و از بروز اختلافات آتی جلوگیری می نماید.

پس از درگذشت هر فرد، دارایی ها و دیون او، که اصطلاحاً ماترک نامیده می شود، به وراث قانونی وی منتقل می گردد. فرآیند تقسیم این ماترک، یکی از مراحل حساس و اغلب پیچیده است که می تواند منشأ بروز چالش ها و سوءتفاهم های خانوادگی شود. در چنین شرایطی، تنظیم یک صورتجلسه یا تقسیم نامه توافقی ارث، راهکاری مؤثر برای ایجاد شفافیت، حفظ روابط خانوادگی و تسریع در انتقال قانونی اموال است. این مقاله به بررسی جامع جنبه های حقوقی و اجرایی تنظیم صورتجلسه تقسیم ارث می پردازد و یک نمونه کاربردی از آن را ارائه می دهد تا وراث بتوانند با آگاهی کامل، به این امر مهم بپردازند.

صورتجلسه تقسیم ارث چیست و چه کاربردی دارد؟

صورتجلسه تقسیم ارث، سندی حقوقی است که با رضایت و توافق تمامی وراث قانونی متوفی تنظیم می شود و در آن، نحوه تقسیم کلیه اموال منقول و غیرمنقول (ماترک) میان آن ها به صورت کتبی و تفصیلی درج می گردد. هدف اصلی از تنظیم این صورتجلسه، ایجاد یک توافق رسمی و لازم الاجرا بین وراث است تا فرآیند تقسیم به صورت مسالمت آمیز و بدون نیاز به دخالت دادگاه صورت پذیرد.

این سند، با وجود ماهیت توافقی، از اعتبار حقوقی بالایی برخوردار است و می تواند مبنای نقل و انتقال رسمی اموال در دفاتر اسناد رسمی قرار گیرد. مزیت اصلی تنظیم نمونه صورتجلسه تقسیم ارث در این است که به وراث اجازه می دهد تا بر خلاف سهم الارث قانونی (شرعی) که در قانون مدنی پیش بینی شده، بر اساس مصالح خانوادگی و توافق جمعی، تقسیم متفاوتی انجام دهند، به شرط آنکه تمامی ورثه بر این امر رضایت کامل داشته باشند و مفاد آن خارج از مقررات آمره نباشد.

تفاوت صورتجلسه تقسیم ارث با تقسیم نامه ارث و دادخواست تقسیم ترکه

اگرچه اصطلاحات «صورتجلسه تقسیم ارث» و «تقسیم نامه ارث» غالباً به جای یکدیگر به کار می روند و ماهیت مشابهی دارند، اما می توان تفاوت های ظریفی نیز برای آن ها قائل شد. تقسیم نامه ارث معمولاً سندی است که به صورت رسمی و در دفتر اسناد رسمی ثبت می شود و اعتبار سند رسمی را داراست. در حالی که صورتجلسه تقسیم ارث می تواند ابتدا به صورت یک سند عادی و دست نویس با امضای وراث تنظیم شده و سپس (در صورت نیاز یا تمایل) برای ثبت رسمی به دفاتر اسناد رسمی ارائه شود. در هر حال، هر دو به معنای تقسیم توافقی ماترک هستند.

اما «دادخواست تقسیم ترکه» کاملاً متفاوت است. هنگامی که وراث در خصوص نحوه تقسیم ماترک به توافق نرسند یا یکی از وراث اهلیت قانونی نداشته باشد (مانند محجورین یا غایبین)، هر یک از وراث می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه صالح، تقاضای تقسیم ترکه را بنماید. در این صورت، دادگاه بر اساس قانون و پس از طی مراحل دادرسی، اقدام به تقسیم اموال می نماید. لذا، صورتجلسه یا تقسیم نامه ارث، راهی برای اجتناب از فرآیند قضایی و هزینه های مربوط به آن است.

مزایای تقسیم ارث به صورت توافقی و با صورتجلسه

استفاده از نمونه صورتجلسه تقسیم ارث مزایای متعددی را برای وراث به همراه دارد:

1. کاهش اختلافات خانوادگی: فرآیند توافقی، بستر مناسبی را برای گفتگو و حل و فصل مسالمت آمیز فراهم می آورد و از بروز نزاع های طولانی و فرسایشی جلوگیری می کند.
2. سرعت در اجرا: برخلاف فرآیند قضایی که ممکن است سال ها به طول انجامد، تقسیم توافقی می تواند در زمان کوتاه تری به نتیجه برسد.
3. انعطاف پذیری: وراث می توانند با توافق یکدیگر، تقسیم بندی را فراتر از سهم الارث قانونی و متناسب با نیازها و شرایط خاص هر وارث انجام دهند (مثلاً تقسیم برابر بین دختر و پسر یا واگذاری کامل یک ملک به یکی از وراث در ازای دریافت سهم نقدی).
4. کاهش هزینه ها: هزینه های تنظیم و ثبت یک صورتجلسه یا تقسیم نامه توافقی، به مراتب کمتر از هزینه های دادرسی و وکالت در پرونده های قضایی تقسیم ترکه است.
5. حفظ وحدت اموال: در برخی موارد، تقسیم قهری توسط دادگاه ممکن است منجر به فروش اموال شود، در حالی که با توافق می توان اموال را به گونه ای تقسیم کرد که نیازی به فروش نباشد.

شرایط و الزامات قانونی برای تنظیم صورتجلسه تقسیم ارث

برای اینکه یک صورتجلسه تقسیم ارث از اعتبار حقوقی لازم برخوردار باشد و بتواند آثار قانونی خود را ایجاد کند، باید شرایط و الزامات قانونی مشخصی رعایت شود. این شرایط اساساً در ماده ۳۱۳ قانون امور حسبی و سایر قوانین مرتبط پیش بینی شده اند.

حضور و توافق تمامی وراث

مهم ترین شرط برای تنظیم نمونه صورتجلسه تقسیم ارث، حضور و رضایت کامل تمامی وراث متوفی است. ماده ۳۱۳ قانون امور حسبی صراحتاً بیان می دارد:

در صورتی که تمام ورثه و اشخاصی که در ترکه شرکت دارند حاضر و رشید باشند، به هر نحوی که بخواهند می توانند ترکه را مابین خود تقسیم نمایند؛ لیکن اگر مابین آن ها محجور یا غائب باشد، تقسیم ترکه توسط نمایندگان آن ها در دادگاه به عمل می آید.

این بدان معناست که حتی اگر یک وارث از میان تعداد زیاد وراث، با محتوای صورتجلسه موافق نباشد یا آن را امضا نکند، توافق سایر وراث در قالب صورتجلسه، فاقد اعتبار کامل برای تقسیم تمامی ماترک خواهد بود و برای تقسیم، باید به دادگاه رجوع شود. البته می توان اموالی را که مورد توافق سایرین است، تقسیم کرد و اموال اختلافی را به دادگاه سپرد.

اهلیت قانونی وراث

تمامی وراثی که ذیل صورتجلسه تقسیم ارث را امضا می کنند، باید از اهلیت قانونی کامل برخوردار باشند. اهلیت قانونی شامل سه عنصر اصلی است:

• بلوغ: به معنای رسیدن به سن قانونی (در ایران ۱۵ سال تمام قمری برای پسران و ۹ سال تمام قمری برای دختران).
• عقل: به معنای برخورداری از سلامت روانی و قوای ادراکی.
• رشد: به معنای توانایی اداره امور مالی و تشخیص نفع و ضرر خود در معاملات.

در صورتی که یکی از وراث، محجور (مانند صغیر، مجنون یا سفیه) باشد یا غایب مفقودالاثر محسوب شود، نمی تواند مستقیماً صورتجلسه را امضا کند. در این موارد، تقسیم ماترک باید حتماً از طریق دادگاه و با حضور نمایندگان قانونی آن ها (مانند ولی قهری، قیم یا امین) صورت گیرد تا حقوق محجور یا غایب حفظ شود. دادگاه در این موارد به دقت مصلحت محجور را بررسی و تأیید می کند.

رضایت کامل و آگاهانه

امضای صورتجلسه تقسیم ارث باید با رضایت کامل و بدون هیچ گونه اکراه، اجبار یا تهدید از سوی تمامی وراث صورت پذیرد. هرگونه توافقی که تحت تأثیر فشار، تدلیس (فریب) یا سوءاستفاده از وضعیت اضطرار یکی از وراث حاصل شده باشد، فاقد اعتبار قانونی بوده و قابل ابطال در دادگاه است. بنابراین، لازم است که هر یک از وراث با آگاهی کامل از تمامی مفاد صورتجلسه، حقوق و تعهدات خود، و ارزش واقعی اموال، اقدام به امضا نمایند.

وجود گواهی حصر وراثت

پیش از هرگونه اقدام برای تقسیم ارث، از جمله تنظیم صورتجلسه تقسیم ارث، اخذ گواهی حصر وراثت ضروری است. این گواهی سندی رسمی است که از شورای حل اختلاف (یا در موارد پیچیده تر از دادگاه) صادر می شود و نام تمامی وراث قانونی متوفی، نسبت آن ها با متوفی و سهم الارث هر یک را بر اساس قانون مشخص می کند. بدون این گواهی، امکان تقسیم قانونی و انتقال رسمی اموال وجود نخواهد داشت، زیرا در دفاتر اسناد رسمی، هویت وراث و سهم آن ها باید مستند به یک سند رسمی باشد.

شناسایی دقیق ماترک

یکی دیگر از الزامات اساسی، شناسایی و فهرست برداری دقیق و کامل از تمامی اموال و دارایی های متوفی (ماترک) است. این شامل اموال منقول (مانند خودرو، حساب های بانکی، سهام، اشیاء قیمتی) و اموال غیرمنقول (مانند زمین، آپارتمان، باغ) می شود. برای اموال غیرمنقول، ذکر دقیق مشخصات ثبتی (پلاک ثبتی، آدرس، متراژ) الزامی است. همچنین، باید دیون و بدهی های متوفی نیز شناسایی شوند، زیرا قبل از تقسیم اموال، ابتدا باید دیون پرداخت و وصایای متوفی (تا ثلث ترکه) اجرا شود. در صورت عدم شناسایی کامل ماترک، صورتجلسه ممکن است ناقص باشد و بعدها موجب بروز اختلافات جدید گردد. در مواردی ممکن است نیاز به کارشناسی رسمی دادگستری برای ارزیابی دقیق اموال باشد.

مدارک لازم جهت تنظیم و اجرای صورتجلسه تقسیم ارث

برای تنظیم و اعتبار بخشیدن به نمونه صورتجلسه تقسیم ارث، وجود مدارک و مستندات خاصی الزامی است. این مدارک، هم هویت وراث را تأیید می کنند و هم مالکیت متوفی بر اموال را اثبات می نمایند.

1. گواهی حصر وراثت: اصل یا کپی برابر اصل گواهی حصر وراثت، اولین و مهمترین مدرک است که لیست وراث قانونی و سهم هر یک را تأیید می کند.
2. مدارک هویتی کامل وراث: اصل شناسنامه و کارت ملی تمامی وراث قانونی که در صورتجلسه مشارکت دارند.
3. مدارک مثبته مالکیت اموال متوفی: این مدارک بسته به نوع دارایی متفاوت است:
   • برای اموال غیرمنقول (ملک، زمین، آپارتمان): سند رسمی مالکیت (سند تک برگ یا منگوله دار)، بنچاق یا مبایعه نامه معتبر (در صورت عدم وجود سند رسمی).
   • برای اموال منقول (خودرو): سند سبز خودرو، کارت خودرو.
   • برای حساب های بانکی و سپرده ها: گواهی از بانک مربوطه با ذکر موجودی و مشخصات حساب.
   • برای سهام شرکت ها: برگه های سهام یا گواهی از سازمان بورس یا شرکت ذیربط.
   • برای اشیاء قیمتی (طلا، جواهر): در صورت وجود فاکتور خرید یا سند مالکیت، و در غیر این صورت، ارزیابی کارشناس.
4. وکالت نامه رسمی: در صورتی که یک یا چند وارث، وکیل یا نماینده قانونی (مانند قیم) برای امضای صورتجلسه معرفی کرده اند، اصل وکالت نامه رسمی یا حکم قیمومت الزامی است.
5. نیاز به کارشناسی (در صورت لزوم): در مواردی که ارزش گذاری دقیق اموال نیازمند نظر کارشناس رسمی دادگستری باشد، گزارش کارشناسی نیز باید ضمیمه گردد تا مبنای توافقات قرار گیرد.

جمع آوری دقیق و کامل این مدارک، نه تنها فرآیند تنظیم صورتجلسه را تسهیل می کند، بلکه از بروز ابهامات و اختلافات در آینده نیز جلوگیری می نماید و به اعتبار حقوقی سند می افزاید.

مراحل گام به گام تنظیم صورتجلسه تقسیم ارث

تنظیم نمونه صورتجلسه تقسیم ارث یک فرآیند مرحله ای است که نیازمند دقت و هماهنگی میان تمامی وراث است. با رعایت این مراحل، می توان به یک توافق حقوقی معتبر و پایدار دست یافت.

گام اول: اخذ گواهی حصر وراثت

همانطور که پیشتر ذکر شد، اولین و حیاتی ترین گام، اخذ گواهی حصر وراثت است. این گواهی هویت وراث قانونی متوفی و سهم الارث شرعی هر یک را مشخص می کند. برای این منظور، یکی از وراث یا وکیل او می تواند با مدارکی مانند شناسنامه متوفی، گواهی فوت، شناسنامه وراث، عقدنامه و شهادت دو نفر شاهد، به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی مراجعه و درخواست صدور گواهی حصر وراثت نماید. این گواهی به دو صورت محدود (برای اموال تا ارزش معین) و نامحدود (برای تمامی اموال) صادر می شود.

گام دوم: شناسایی و ارزیابی کامل ماترک (اموال و دیون متوفی)

پس از مشخص شدن وراث، نوبت به شناسایی دقیق تمامی اموال و دارایی ها (مثبت) و بدهی ها (منفی) متوفی می رسد. این مرحله شامل موارد زیر است:

• فهرست برداری از اموال: تهیه لیستی جامع از تمامی اموال منقول (خودرو، سهام، وجوه نقدی و سپرده های بانکی، اشیاء قیمتی، لوازم منزل) و غیرمنقول (املاک، زمین، آپارتمان، باغ).
• ارزیابی ارزش اموال: ارزش گذاری منصفانه و توافقی اموال. در صورت نیاز به دقت بیشتر و عدم توافق وراث بر سر ارزش، می توان از کارشناس رسمی دادگستری برای تعیین قیمت روز اموال کمک گرفت.
• شناسایی دیون و تعهدات: مشخص کردن تمامی بدهی های متوفی، مانند وام های بانکی، بدهی به اشخاص، مهریه همسر، و هزینه های کفن و دفن. لازم به ذکر است که ابتدا باید دیون متوفی از ماترک پرداخت شود، سپس باقیمانده میان وراث تقسیم گردد. همچنین، وصیت نامه متوفی (تا میزان یک سوم اموال) باید اجرا شود.

گام سوم: توافق بر نحوه تقسیم

این مرحله، قلب فرآیند تنظیم صورتجلسه تقسیم ارث است. وراث باید با یکدیگر به توافق نهایی بر سر چگونگی تقسیم اموال برسند. این توافق می تواند به دو صورت باشد:

• تقسیم بر اساس سهم الارث قانونی (شرعی): در این حالت، وراث همان سهمی را که قانون برایشان مشخص کرده است، از هر یک از اموال یا از کل ماترک دریافت می کنند.
• تقسیم با توافق خارج از سهام قانونی: وراث می توانند با رضایت کامل یکدیگر، سهم الارث را به صورت متفاوتی از قانون تقسیم کنند (مثلاً دختر و پسر سهم برابر ببرند یا یکی از وراث، ملک مشخصی را دریافت کند و در عوض سهم نقدی خود از سایر اموال را به بقیه واگذار کند). این نوع تقسیم در قالب عقود صلح یا هبه نیز می تواند صورت پذیرد.

در این مرحله، تمامی جزئیات باید مورد بحث و توافق قرار گیرد. مثلاً اگر یک وارث در دوران حیات متوفی از او هدیه ای دریافت کرده است یا هزینه خاصی برای متوفی متحمل شده، می تواند در این توافق لحاظ گردد.

گام چهارم: تدوین و نگارش صورتجلسه

پس از حصول توافقات، نوبت به نگارش دقیق نمونه صورتجلسه تقسیم ارث می رسد. این سند باید شامل تمامی جزئیات توافقات باشد و به گونه ای تنظیم شود که ابهامی باقی نماند. بخش بعدی این مقاله به صورت مفصل یک نمونه کامل از این صورتجلسه را ارائه خواهد داد. در این نگارش، تمامی اموال، سهم هر وارث از هر دارایی، و تعهدات جانبی (مانند پرداخت دیون یا اجرت المثل ایام تصرف) باید به وضوح مشخص شود.

گام پنجم: امضا و تأیید وراث (و شهود)

پس از نگارش نهایی، تمامی وراث (یا نمایندگان قانونی آن ها) باید صورتجلسه را با دقت مطالعه کرده و در صورت تأیید، ذیل هر صفحه و در پایان سند، آن را امضا و اثر انگشت نمایند. حضور و امضای شهود (دو نفر از افراد مورد اعتماد که شاهد توافق بوده اند) اگرچه الزام قانونی ندارد، اما به استحکام و اعتبار سند می افزاید و در صورت بروز اختلاف، می تواند دلیلی برای اثبات اصالت و صحت توافق باشد.

گام ششم: ثبت رسمی (در صورت تمایل یا ضرورت)

اگرچه صورتجلسه تقسیم ارث با امضای تمامی وراث به صورت عادی نیز معتبر است، اما برای نقل و انتقال رسمی اموال غیرمنقول (مانند ملک و زمین) در دفاتر اسناد رسمی، لازم است که این توافق به صورت یک سند رسمی ثبت شود. این کار می تواند با حضور وراث در دفتر اسناد رسمی و ثبت تقسیم نامه بر اساس توافقات صورتجلسه عادی انجام شود. ثبت رسمی، تضمین کننده نهایی حقوق وراث و جلوگیری از هرگونه ادعای آتی است. در صورت ثبت رسمی، سند عادی تبدیل به رسمی شده و دیگر نیاز به اثبات اصالت آن در دادگاه نخواهد بود.

نمونه کامل و کاربردی صورتجلسه تقسیم ارث (قابل کپی و شخصی سازی)

در این بخش، یک نمونه کامل صورتجلسه تقسیم ارث ارائه می شود که می تواند به عنوان الگویی برای وراث مورد استفاده قرار گیرد. توصیه می شود قبل از تنظیم نهایی، با یک وکیل متخصص مشورت شود تا از انطباق آن با شرایط خاص شما و قوانین جاری اطمینان حاصل گردد.

عنوان: صورتجلسه توافقی تقسیم ماترک مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی]

تاریخ و محل تنظیم: [تاریخ] در [محل تنظیم، مثلاً شهر تهران، منزل وارث آقای/خانم (نام و نام خانوادگی)]

مشخصات کامل مورث:

• نام: [نام متوفی]
• نام خانوادگی: [نام خانوادگی متوفی]
• نام پدر: [نام پدر متوفی]
• شماره ملی: [شماره ملی متوفی]
• تاریخ فوت: [تاریخ فوت متوفی]
• شماره گواهی حصر وراثت: [شماره گواهی حصر وراثت] صادره از [نام شورای حل اختلاف/دادگاه] به تاریخ [تاریخ صدور گواهی]

مشخصات کامل وراث (برای هر یک از وراث):

این صورتجلسه فی مابین وراث قانونی مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی] که مشخصات آن ها به شرح ذیل می باشد، تنظیم و مورد توافق قرار گرفته است:

1. نام و نام خانوادگی: [نام وارث ۱]، نام پدر: [نام پدر وارث ۱]، شماره ملی: [شماره ملی وارث ۱]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه وارث ۱]، تاریخ تولد: [تاریخ تولد وارث ۱]، نسبت با مورث: [مثلاً همسر/پسر/دختر]، آدرس: [آدرس کامل وارث ۱]
2. نام و نام خانوادگی: [نام وارث ۲]، نام پدر: [نام پدر وارث ۲]، شماره ملی: [شماره ملی وارث ۲]، شماره شناسنامه: [شماره شناسنامه وارث ۲]، تاریخ تولد: [تاریخ تولد وارث ۲]، نسبت با مورث: [مثلاً همسر/پسر/دختر]، آدرس: [آدرس کامل وارث ۲]
3. (و سایر وراث به همین ترتیب…)

مقدمه صورتجلسه

بدینوسیله، امضاکنندگان ذیل (وراث قانونی مرحوم [نام و نام خانوادگی متوفی] بر اساس گواهی حصر وراثت شماره [شماره گواهی حصر وراثت]) ضمن اذعان به صحت گواهی حصر وراثت و مالکیت مورث بر کلیه اموال مشروحه در این سند و با آگاهی کامل از حقوق و تکالیف خود، به منظور حفظ صلح و سازش خانوادگی و جلوگیری از هرگونه اختلاف و دعوای احتمالی در آینده، با رضایت کامل و بدون هیچ گونه اکراه و اجبار، بر تقسیم تمامی ماترک آن مرحوم به شرح مواد آتی توافق نمودند و هرگونه ادعای بعدی خارج از مفاد این صورتجلسه را از خود سلب و ساقط می نمایند.

معرفی اموال موضوع تقسیم (ماترک)

ماترک مرحوم [نام متوفی] که موضوع این تقسیم نامه است و با توافق وراث ارزیابی شده است، به شرح ذیل می باشد:

اموال غیرمنقول:

1. یک قطعه آپارتمان مسکونی: واقع در [آدرس دقیق، مثلاً تهران، منطقه ۵، خیابان …) به مساحت [متراژ] متر مربع، دارای پلاک ثبتی [شماره پلاک ثبتی] فرعی از [شماره پلاک اصلی] اصلی، بخش [شماره بخش] ثبتی [نام شهر/بخش]. ارزش توافقی: [مبلغ به ریال/تومان].
2. یک قطعه زمین باغی: واقع در [آدرس دقیق، مثلاً شهرستان دماوند، روستای …] به مساحت [متراژ] متر مربع، دارای پلاک ثبتی [شماره پلاک ثبتی]، بخش [شماره بخش] ثبتی [نام شهر/بخش]. ارزش توافقی: [مبلغ به ریال/تومان].
3. (سایر اموال غیرمنقول به همین ترتیب با ذکر دقیق مشخصات و ارزش توافقی)

اموال منقول:

1. یک دستگاه خودرو: از نوع [نوع خودرو، مثلاً پراید] مدل [سال ساخت]، رنگ [رنگ]، شماره پلاک [شماره پلاک]، شماره موتور [شماره موتور]، شماره شاسی [شماره شاسی]. ارزش توافقی: [مبلغ به ریال/تومان].
2. حساب بانکی: موجودی حساب شماره [شماره حساب] نزد بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به مبلغ [مبلغ به ریال/تومان] در تاریخ [تاریخ تنظیم صورتجلسه].
3. سهام شرکت: تعداد [تعداد] سهم از شرکت [نام شرکت] با ارزش تقریبی [مبلغ به ریال/تومان].
4. اشیاء قیمتی: شامل [توضیحات دقیق، مثلاً سرویس طلای XXX گرم، ساعت مچی برند YYY]. ارزش توافقی: [مبلغ به ریال/تومان].
5. (سایر اموال منقول به همین ترتیب با ذکر دقیق مشخصات و ارزش توافقی)

نحوه تقسیم سهم هر یک از وراث از اموال

پس از شناسایی و ارزش گذاری ماترک، تقسیم آن میان وراث به شرح ذیل مورد توافق قرار گرفت:

1. آقای/خانم [نام وارث ۱]:
   • ایشان شش دانگ (کل) آپارتمان مسکونی واقع در [آدرس آپارتمان] (موضوع بند 1 اموال غیرمنقول) را به خود اختصاص می دهد.
   • در ازای سهم سایر وراث از این آپارتمان، ایشان متعهد می گردد مبلغ [مبلغ به ریال/تومان] را به صورت نقدی در تاریخ [تاریخ پرداخت] به حساب هر یک از وراث (به نسبت سهم الارث قانونی یا توافقی آن ها) واریز نماید.
2. آقای/خانم [نام وارث ۲]:
   • ایشان سه دانگ مشاع از زمین باغی واقع در [آدرس زمین باغی] (موضوع بند 2 اموال غیرمنقول) را مالک می شود.
   • همچنین، ایشان مالک سه دانگ از خودروی [نوع خودرو] (موضوع بند 1 اموال منقول) می گردد و متعهد می شود که نسبت به انتقال سهم الارث سایر وراث از این خودرو، مبلغ [مبلغ به ریال/تومان] را به صورت نقدی در تاریخ [تاریخ پرداخت] به حساب آن ها واریز نماید.
3. آقای/خانم [نام وارث ۳]:
   • ایشان سه دانگ مشاع باقی مانده از زمین باغی واقع در [آدرس زمین باغی] (موضوع بند 2 اموال غیرمنقول) را مالک می شود.
   • موجودی حساب بانکی متوفی (موضوع بند 2 اموال منقول) به صورت کامل به ایشان تعلق می گیرد.
4. (و سایر وراث به همین ترتیب با ذکر دقیق سهم و تعهدات نقدی یا غیرنقدی)

تبصره ۱: نحوه تسویه اجرت المثل ایام تصرف

تمامی وراث توافق و اقرار می نمایند که هیچ گونه ادعایی بابت اجرت المثل ایام تصرف هر یک از وراث بر اموال متوفی تا تاریخ تنظیم این صورتجلسه ندارند و تمامی حقوق و دعاوی خود در این خصوص را از یکدیگر سلب و ساقط می نمایند.

تبصره ۲: نحوه پرداخت دیون و هزینه های مربوط به ماترک

کلیه دیون و بدهی های متوفی، از جمله هزینه های کفن و دفن و سایر تعهدات مالی تا زمان تنظیم این صورتجلسه، به مبلغ [مبلغ کل دیون] ریال/تومان می باشد که مقرر گردید از محل [نحوه پرداخت، مثلاً موجودی حساب بانکی یا به صورت مساوی توسط وراث] پرداخت شود. پس از پرداخت دیون، ماترک خالص به شرح فوق تقسیم می گردد. همچنین، هزینه های مربوط به نقل و انتقال و ثبت رسمی اموال پس از تقسیم، به صورت [نحوه پرداخت، مثلاً مساوی بین وراث یا بر اساس قدرالسهم هر وارث از اموال منتقل شده] پرداخت خواهد شد.

شرایط خاص و اختیارات معتمد (در صورت انتخاب)

در صورتی که وراث، فردی را به عنوان معتمد برای اداره یا تقسیم ماترک انتخاب کرده باشند، جزئیات مربوط به این انتخاب باید به دقت تشریح شود.

وراث حاضر در این صورتجلسه، با توافق کامل، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی معتمد]، فرزند [نام پدر معتمد]، شماره ملی [شماره ملی معتمد]، آدرس [آدرس معتمد]، را به عنوان معتمد و امین خود جهت انجام امور مربوط به ماترک مرحوم [نام متوفی] به شرح ذیل انتخاب نمودند:

1. حدود اختیارات معتمد: معتمد دارای اختیار تام جهت انجام کلیه امور اداری و اجرایی مربوط به تقسیم ماترک، از جمله مراجعه به ادارات دولتی، دفاتر اسناد رسمی، بانک ها و مراجع قضایی (در صورت لزوم) می باشد.
2. حق فروش اموال: در صورتی که وراث بر فروش یک یا چند قلم از اموال برای تقسیم وجه حاصله توافق کرده باشند، معتمد با موافقت [درصد/اکثریت وراث]، اختیار دارد نسبت به فروش اموال مشخص شده [لیست اموال قابل فروش] به قیمت کارشناسی و روز اقدام نموده و وجه حاصله را پس از کسر هزینه ها، به نسبت سهام توافقی میان وراث تقسیم نماید.
3. نحوه پرداخت هزینه ها توسط معتمد: معتمد مجاز است هزینه های اجرایی و اداری مربوط به تقسیم را از محل ماترک یا سهم الارث وراث (به نسبت توافق شده) پرداخت نموده و گزارش کامل مالی ارائه دهد.
4. مسئولیت ها و تعهدات: معتمد متعهد به رعایت اصل امانت داری و صداقت و اقدام در چارچوب صلاح و منفعت جمعی وراث می باشد و مسئولیت هرگونه تخلف از حدود اختیارات یا قصور عمدی بر عهده ایشان خواهد بود.

انتخاب یک معتمد امین و تعیین دقیق حدود اختیارات وی، می تواند فرآیند تقسیم را به شکل چشمگیری تسهیل کند، به خصوص زمانی که وراث در شهرهای مختلف زندگی می کنند یا زمان کافی برای پیگیری امور را ندارند.

وجه التزام قراردادی

برای تضمین اجرای تعهدات مندرج در این صورتجلسه، مقرر گردید در صورت تخلف هر یک از وراث از مفاد این صورتجلسه و امتناع از انجام تعهدات خود در مهلت های مقرر، متخلف مکلف به پرداخت مبلغ [مبلغ وجه التزام] ریال/تومان به عنوان وجه التزام به سایر وراث خواهد بود. این مبلغ جدای از جبران خسارات احتمالی وارده است و موجب ساقط شدن تعهد اصلی نمی گردد.

حل اختلاف

در صورت بروز هرگونه اختلاف در تفسیر یا اجرای مفاد این صورتجلسه که با مذاکره مستقیم بین وراث حل و فصل نگردد، طرفین توافق نمودند که ابتدا اختلاف از طریق [مثلاً داوری یک نفر مورد اعتماد و مورد توافق طرفین یا مرجع داوری مشخص] حل و فصل شود. در صورت عدم حل اختلاف از طریق داوری، مرجع صالح جهت رسیدگی به اختلافات، دادگاه های عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان] خواهد بود.

آثار حقوقی تقسیم نامه

این صورتجلسه تقسیم ماترک، پس از امضای تمامی وراث، برای آن ها قطعی و لازم الاجرا تلقی می گردد. وراث ضمن امضای این سند، هرگونه حق اعتراض، ادعا، یا طرح دعوایی که مغایر با مفاد این تقسیم نامه باشد را از خود سلب و ساقط می نمایند. این سند به منزله یک عقد صلح و اقرار بین وراث بوده و از استحکام حقوقی بالایی برخوردار است.

امضا و اثر انگشت وراث:

ما امضاکنندگان ذیل، با مطالعه دقیق و آگاهی کامل از تمامی مفاد این صورتجلسه، صحت آن را تأیید و ذیل آن را امضا و اثر انگشت می نماییم.

---

نام و نام خانوادگی وارث ۱: [نام وارث ۱]

امضا و اثر انگشت:

نام و نام خانوادگی وارث ۲: [نام وارث ۲]

امضا و اثر انگشت:

(و سایر وراث به همین ترتیب)

---

امضا و مشخصات شهود (اختیاری):

ما امضاکنندگان ذیل، شهادت می دهیم که صورتجلسه فوق در حضور ما تنظیم و توسط وراث امضا شده و مفاد آن مورد توافق ایشان بوده است.

---

نام و نام خانوادگی شاهد ۱: [نام شاهد ۱]

شماره ملی: [شماره ملی شاهد ۱]

امضا:

نام و نام خانوادگی شاهد ۲: [نام شاهد ۲]

شماره ملی: [شماره ملی شاهد ۲]

امضا:

---

هزینه های مرتبط با تنظیم و اجرای صورتجلسه تقسیم ارث

تنظیم نمونه صورتجلسه تقسیم ارث، بسته به اینکه به صورت عادی (دست نویس) یا رسمی (در دفتر اسناد رسمی) انجام شود، می تواند هزینه های متفاوتی داشته باشد. آگاهی از این هزینه ها برای وراث بسیار مهم است.

هزینه تنظیم رسمی در دفاتر اسناد رسمی

در صورتی که وراث تصمیم به ثبت رسمی صورتجلسه تقسیم ارث در دفاتر اسناد رسمی بگیرند، متحمل هزینه هایی مطابق با تعرفه های سالانه خواهند شد. این سند از نوع اسناد غیرمالی محسوب می شود، چرا که هدف آن تعیین مالکیت یا انتقال مالکیت جدید نیست، بلکه صرفاً تثبیت توافق بر تقسیم اموال موجود است. تعرفه ثبت اسناد غیرمالی توسط سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تعیین می شود و هر ساله ممکن است تغییر کند. عموماً، این هزینه برای هر فقره سند (مثلاً برای هر ملک یا مجموعه ای از اموال منقول) در حدود صدها هزار تومان تا چند میلیون تومان است. این مبلغ شامل حق التحریر دفترخانه و سایر هزینه های قانونی مربوط به ثبت سند می باشد.

هزینه های جانبی

علاوه بر هزینه رسمی ثبت سند، ممکن است هزینه های جانبی دیگری نیز وجود داشته باشد:

1. کارشناسی: در صورتی که وراث بر سر ارزش گذاری اموال به توافق نرسند و نیاز به ارزیابی رسمی توسط کارشناس دادگستری باشد، هزینه کارشناسی بر اساس تعرفه مصوب دادگستری پرداخت خواهد شد. این هزینه معمولاً بر اساس درصدی از ارزش ملک یا دارایی تعیین می شود.
2. مشاوره حقوقی: دریافت مشاوره از وکلای متخصص در امور ارث قبل از تنظیم و امضای صورتجلسه، به منظور اطمینان از صحت و اعتبار حقوقی توافق و پیشگیری از مشکلات آتی، توصیه می شود. هزینه این مشاوره ها بر اساس توافق با وکیل خواهد بود.
3. نقل و انتقال اسناد: پس از تقسیم و ثبت صورتجلسه، برای انتقال رسمی مالکیت املاک و خودروها به نام وراث جدید، باید به ادارات ثبت اسناد و املاک و یا مراکز شماره گذاری خودرو مراجعه شود. این فرآیند نیز هزینه های مربوط به خود را دارد که شامل مالیات نقل و انتقال، عوارض شهرداری، حق الثبت و سایر عوارض قانونی است.

تفاوت هزینه های تقسیم رسمی و عادی

تنظیم صورتجلسه تقسیم ارث به صورت عادی (دست نویس و صرفاً با امضای وراث) هیچ هزینه مستقیمی ندارد، اما فاقد اعتبار سند رسمی است. این بدان معناست که در صورت بروز اختلاف، برای اثبات اصالت و صحت آن باید به دادگاه مراجعه کرد. در مقابل، تنظیم رسمی سند در دفتر اسناد رسمی، اگرچه هزینه بر است، اما به سند، اعتبار غیرقابل انکاری می بخشد و فرآیند نقل و انتقال بعدی اموال را تسهیل می کند و از بروز دعاوی در آینده جلوگیری می نماید.

تصمیم گیری در خصوص رسمی یا عادی بودن صورتجلسه، به میزان اعتماد بین وراث، ارزش اموال و پیچیدگی ماترک بستگی دارد. اما برای اموال غیرمنقول، ثبت رسمی برای انتقال قطعی مالکیت ضروری است.

نکات حقوقی مهم و توصیه های کاربردی

برای اطمینان از صحت و استحکام حقوقی نمونه صورتجلسه تقسیم ارث و جلوگیری از مشکلات آتی، رعایت نکات حقوقی و کاربردی زیر از اهمیت بسزایی برخوردار است:

اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی قبل از هرگونه اقدام و امضا

مسائل مربوط به ارث، به دلیل پیچیدگی های قانونی و حساسیت های خانوادگی، غالباً نیازمند دانش تخصصی است. مشورت با یک وکیل متخصص در امور ارث، قبل از هرگونه توافق یا امضا، می تواند از بروز خطاهای جبران ناپذیر جلوگیری کند. وکیل می تواند تمامی جنبه های قانونی، حقوق و تعهدات وراث را تبیین کرده، به ارزش گذاری دقیق اموال کمک کند و از لحاظ قانونی، صورتجلسه را به گونه ای تنظیم نماید که در آینده قابل اعتراض نباشد. حتی اگر وراث در توافق کامل باشند، نظر یک حقوقدان می تواند به اعتبار و جامعیت سند بیفزاید.

چگونگی برخورد با وراث غایب یا محجور (با استناد به قانون)

همانطور که در ماده ۳۱۳ قانون امور حسبی اشاره شد، حضور و اهلیت تمامی وراث برای تقسیم توافقی ضروری است. اگر یکی از وراث محجور (صغیر، مجنون، سفیه) باشد، قیم یا ولی قهری او نمی تواند بدون اجازه دادستان و دادگاه، اقدام به تقسیم توافقی ارث نماید. در مورد غایبین نیز (مانند غایب مفقودالاثر)، تقسیم ترکه باید حتماً از طریق دادگاه و با نظارت نماینده دادستان یا امین منصوب دادگاه صورت گیرد. هرگونه تقسیم توافقی بدون رعایت این شرایط، در خصوص سهم محجور یا غایب، باطل و فاقد اعتبار قانونی است.

پیامدهای عدم توافق و لزوم رجوع به دادگاه

در صورتی که وراث به هر دلیلی نتوانند بر سر نحوه تقسیم ماترک به توافق برسند، یا اگر یکی از وراث از امضای صورتجلسه تقسیم ارث خودداری کند، چاره ای جز رجوع به دادگاه وجود نخواهد داشت. در این حالت، هر یک از وراث می تواند با تقدیم «دادخواست تقسیم ترکه» به دادگاه، تقاضای تقسیم قهری اموال را نماید. فرآیند قضایی ممکن است زمان بر و پرهزینه باشد و در نهایت، دادگاه بر اساس سهم الارث قانونی و کارشناسی های لازم، حکم به تقسیم یا فروش اموال و تقسیم وجه حاصله می دهد. این امر ممکن است با میل باطنی برخی وراث در نگهداری اموال سازگار نباشد.

اهمیت شفافیت و جزئیات در متن صورتجلسه

یکی از دلایل اصلی بروز اختلافات پس از تقسیم توافقی، ابهامات و کلی گویی ها در متن نمونه صورتجلسه تقسیم ارث است. هرچه متن دقیق تر، شفاف تر و جزئی تر باشد، احتمال بروز سوءتفاهم و ادعاهای بعدی کمتر خواهد بود. لازم است تمامی اموال (منقول و غیرمنقول) با مشخصات کامل (پلاک ثبتی، مدل خودرو، شماره حساب)، ارزش توافقی آن ها، سهم دقیق هر وارث از هر دارایی، نحوه پرداخت دیون، تعهدات نقدی و غیرنقدی، و سایر شروط و تبصره ها به وضوح و بدون هیچ ابهامی قید گردد.

لزوم ثبت رسمی اموال غیرمنقول پس از تقسیم

حتی پس از تنظیم و امضای صورتجلسه تقسیم ارث به صورت عادی، برای انتقال قطعی و رسمی مالکیت اموال غیرمنقول (مانند زمین و آپارتمان) به نام وراث جدید، مراجعه به دفاتر اسناد رسمی و ثبت سند رسمی تقسیم نامه یا تنظیم سند انتقال قطعی ضروری است. سند عادی به تنهایی برای نقل و انتقال رسمی املاک کافی نیست و مالکیت رسمی تنها با ثبت در دفاتر املاک محقق می شود. این مرحله تضمین کننده حقوق وراث در آینده و جلوگیری از هرگونه ادعای ثالث یا فروش دوباره اموال است.

نتیجه گیری

تقسیم ارث، مرحله ای اجتناب ناپذیر پس از درگذشت هر فرد است که می تواند به دو شیوه توافقی یا قضایی صورت پذیرد. تنظیم نمونه صورتجلسه تقسیم ارث، راهکاری هوشمندانه و مؤثر برای وراث است تا با پرهیز از اختلافات و صرف هزینه های گزاف دادرسی، اموال متوفی را به صورت مسالمت آمیز و با توافق کامل میان خود تقسیم کنند. این سند حقوقی، نه تنها مبنای قانونی برای نقل و انتقال دارایی ها فراهم می آورد، بلکه با ایجاد شفافیت و تعهد متقابل، به حفظ وحدت و آرامش خانواده کمک شایانی می کند. برای دستیابی به یک صورتجلسه معتبر و قابل اجرا، رعایت دقیق تمامی شرایط قانونی، از جمله حضور و اهلیت کامل وراث، شناسایی جامع ماترک و اخذ گواهی حصر وراثت، و نگارش شفاف و جزئیات کامل الزامی است.

در نهایت، اگرچه این مقاله یک راهنمای جامع و یک نمونه کاربردی از صورتجلسه تقسیم ارث را ارائه داد، اما پیچیدگی های خاص هر پرونده و تفاوت های موجود در نوع و تعداد اموال و وراث، ضرورت مشاوره با وکلای متخصص در امور ارث را اجتناب ناپذیر می سازد. یک مشاوره حقوقی تخصصی می تواند به شما کمک کند تا تمامی جنبه های قانونی را رعایت کرده و از اعتبار حقوقی سند خود اطمینان حاصل نمایید.

برای اطمینان از صحت و اعتبار حقوقی صورتجلسه تقسیم ارث و دریافت مشاوره تخصصی متناسب با شرایط شما، همین حالا با وکلای متخصص ما تماس بگیرید.