۲۹ خرداد در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری کوبار، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۹ خرداد برابر ۱۸ ژوئن را ورق می‌زنیم.

***

فریدون شهیدی

۲۹ خرداد ۱۳۲۶ خورشیدی، فریدون شهیدی، ریاضی‌دان ایرانی به‌دنیا آمد. او پس‌از اخذ مدرک کارشناسی در رشته ریاضی از دانشگاه تهران برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و در سال ۱۹۷۵ در دانشگاه جانز هاپکینز مدرک دکتری ریاضی گرفت. شهیدی استاد برجسته دانشگاه پردیو است. حوزه فعالیت او، نظریه نمایش و فرم‌های اوتومورفیک و برنامه لنگلندز است. شهیدی به‌خصوص برای ارائه روش ال-تابع‌ اوتومورفیک که به‌عنوان روش لنگلندز-شهیدی و برگرفته از نام او و نام رابرت لنگلندز شناخته می‌شود شهرت دارد. ال‌-تابع، تابعی است که روی صفحه مختلطی که به یک دسته از چند دسته اشیاء ریاضی مرتبط است قرار می‌گیرد.

مجید سمیعی

۲۹ خرداد ۱۳۱۶ خورشیدی، مجید سمیعی، پزشک و جراح مغز و اعصاب ایرانی‌ به‌دنیا آمد. سمیعی سال ۱۹۵۷ در دانشگاه یوهانس گوتنبرگ ماینتس آلمان در رشته‌های زیست‌شناسی و پزشکی مشغول به تحصیل شد و در سال ۱۹۷۰ در رشته جراحی مغز و اعصاب تخصص گرفت و سال ۱۹۷۲ در به این دانشگاه درجه استادی جراحی مغز و اعصاب رسید و یک‌سال بعد، اولین دوره از دوران آموزشی جراحی میکروسکوپی را آغاز کرد. سمیعی در سال ۱۹۷۷ اولین آزمایشگاه تمرین جراحی میکروسکوپی آلمان را با کمک بنیاد فولکس واگن راه‌اندازی کرد. او بین سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۲ ریاست انجمن بین‌المللی قاعده جمجمه را به عهده داشت و در سال ۱۹۹۲ به ریاست فدراسیون جهانی انجمن‌های قاعده جمجمه انتخاب شد. او همچنین بین سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۱ رئیس فدراسیون جهانی جوامع جراحی مغز بود.

اولین واکسن دستکاری‌شده ژنتیکی

۱۸ ژوئن ۱۹۸۱ میلادی برابر با ۲۹ خرداد ۱۳۶۰ خورشیدی، اولین واکسن دستکاری‌شده ژنتیکی معرفی شد که درواقع، اولین واکسن زیرواحد موثر برای هر بیماری حیوانی یا انسانی با استفاده از پپرایش ژن بود و برای جلوگیری از تب برفکی (FMD) طراحی شده بود. تحقیقات این واکسن را گروهی از دانشمندان وزارت کشاورزی ایالات متحده انجام دادند و تا سال ۱۹۷۵ کشف کردند که تزریق وی‌پی‌۳ (پروتئینی که از بخشی از پوشش ویروس عامل بروز تب برفکی به‌دست می‌آید) در برابر این بیماری مصونیت می‌بخشد. سال ۱۹۸۰، این دانشمندان به فناوری دی‌ان‌ای نوترکیب روی آوردند و با دانشمندان شرکت خصوصی Genentech برای ساخت این واکسن همکاری کردند. آنها یک پلاسمید دستکاری‌شده زیستی حاوی ژن وی‌پی‌۳ را در باکتری ای-کلی وارد کردند که طبق دستور دی‌ان‌ای مهمان رشد و پروتئین وی‌پی‌۳ را برای واکسن تولید کرد.

اولین موشک سوخت جامد

۱۸ ژوئن ۱۹۶۵ میلادی برابر با ۲۹ خرداد ۱۳۴۴ خورشیدی، اولین موشک سوخت جامد- Titan 3C – به مدار پرتاب شد. نسبت به موشک سوخت مایع، موشک سوخت جامد دارای قطعات کمتر، ساخت ساده‌تر، ایمن‌تر و قابل اعتمادتر است. این موشک قدرتمندتر از یک موشک پیشران مایع با همان اندازه است. در پرتاب Titan 3C، تقویت‌کننده‌های موشک سوخت جامد روی زمین مشتعل شدند. هر تقویت‌کننده (بوستر) از پنج بخش تشکیل شده بود و قطر هر یک از آنها 3.0 متر و طولشان ۲۶ متر و وزنشان حدود ۲۳۰هزار کیلوگرم بود. بسیاری از محموله‌های نظامی و ناسا با نسل‌های این خانواده از موشک‌های پرتابگر در مدار قرار گرفتند. این موشک قدرتمندترین پرتابگر مورد استفاده نیروی هوایی باقی ماند تا اینکه در سال ۱۹۸۲ با Titan 34D جایگزین شد.