پاشنه آشیل روسیه برابر تحریم های غرب

اقتصاد قوی روسیه در برابر تحریم های غرب، به شکل قابل ملاحظه ای، تاب آور بوده است و با گذشت 2 سال از جنگ در اوکراین، همچنان به تامین مالی هزینه های آن ادامه می دهد اما حداقل در یک جا، نقطه ضعف وجود دارد.

به گزارش کوبار، تاسیسات «آرکتیک ال ان جی2» شرکت نواتک در دریای منجمد کارا، بخش مهمی از برنامه های مسکو برای افزایش صادرات و پر کردن خزانه است. این تاسیسات ماه هاست که آماده ارسال گاز طبیعی مایع (ال ان جی) به بازارهای جدید است تا جایگزینی برای صادرات گاز به اروپا از طریق خط لوله باشد.

اما این تاسیسات جدید 25 میلیارد دلاری، عملا غیرفعال مانده و نخستین بخش از سیستم تولید انرژی روسیه است که تحت تاثیر تحریم های آمریکا، دچار محدودیت شده است.

تحریم ها زودتر دست جنباندند

روسیه مدت ها به دنبال افزایش سهم خود از بازار جهانی ال ان جی بوده است اما جنگ و متعاقب آن، کاهش صادرات به اروپا از طریق خط لوله، اهمیت این برنامه را تقویت کرد. مسکو می خواهد تولید ال ان جی را تا سال 2030، سه برابر افزایش دهد و حداقل 35 میلیارد دلار به درآمد سالانه، بیافزاید.

به لطف تاسیسات قدیمی تر، روسیه اکنون چهارمین صادرکننده بزرگ ال ان جی در سطح جهانی است اما محدودیت ها علیه پروژه «آرکتیک ال ان جی2»، تمایلش برای پیشروی بیشتر را محدود کرده است. موضوع نگران کننده تر برای مسکو این است که این محدودیت ها، نقشه راهی را برای اقدامات آتی غرب فراهم می کند تا درآمد گازی روسیه را از طریق هدف قرار دادن فعالیت هایی نظیر یامال یا ساخالین 2 در خاوردور که همچنان سوخت به مشتریان در اروپا و آسیا صادر می کنند، مهار کند.

مالت هامپرت، موسس موسسه آرکتیک که به مدت بیش از یک دهه گسترش روسیه در منطقه را زیر نظر دارد، گفت: تحریم های  آمریکا به طرز شگفت آوری خوب عمل می کنند. در این بخش، آنها جلوتر بوده و «آرکتیک ال ان جی2» را حتی پیش از این که تولیدش را آغاز کند، مهار کرده اند و جلوی تحویل کشتی ها را گرفته اند.

از زمانی که دولت بایدن تحریم هایی را علیه تاسیسات «آرکتیک ال ان جی2» در سال گذشته اعمال کرد، خریداران در چین و هند  که محدودیت های موجود را دور زده و نفت روسیه را خرید و معامله می کنند، از خرید ال ان جی حتی با تخفیف خودداری کرده اند. در همین حال، وکلا در سنگاپور و لندن از مشارکت در این پروژه خودداری کرده اند.

حتی کشتی سازان هم گرفتار این محدودیت ها شده اند و کشتی هایی به ارزش صدها میلیون دلار در حال حاضر در اسکله های خشک کره جنوبی، گیر افتاده اند. هیچ کس نمی تواند آنها را بخرد یا اجاره دهد. در همین حال، گاز در این تاسیسات مانده است.

برخلاف صادرات نفت روسیه که با وجود محدودیت قیمت و سایر محدودیت ها، با کمک یک ناوگان گسترده از نفتکش ها، ادامه یافته است، وضعیت صادرات ال ان جی متفاوت تر است که تا حد زیادی به دلیل فناوری پیچیده تر مورد نیاز برای بارگیری و حمل و نقل این سوخت است.

عبور آمریکا از متحدانش برای تحریم ال ان جی روسیه

اکنون اتحادیه اروپا که هنوز به ال ان جی روسیه متکی است و تمایلی به محدود کردن واردات ندارد، در حال آماده شدن برای اعمال برخی اقدامات است. اروپا صراحتا این سوخت را ممنوع نمی کند، اما بحث های مطرح شده در این بلوک نشان می دهد که با ورود جنگ اوکراین به سومین سال، اعمال محدودیت روی صادرات گاز روسیه دیگر خارج از بحث نیست.

طرحی برای ممنوعیت استفاده از بنادر اتحادیه اروپا برای صادرات مجدد کالاهای روسیه به مقصد کشورهای ثالث مطرح است. این موضوع از این نظر حایز اهمیت است که تاسیسات ال ان جی روسیه در منطقه قطب شمال، بسیار دورافتاده هستند، بنابراین، محموله های ال ان جی معمولا ابتدا به بلژیک یا فرانسه می روند و سپس از آنجا به آسیا یا دیگر بندرهای اروپایی مجددا صادر می شوند. محدود کردن این رویه ناوگان کشتیرانی روسیه را به نقطه شکست می رساند.

به گفته افراد مطلع از این استراتژی، شورای امنیت ملی کاخ سفید در سال 2023، یعنی حدود یک سال پس از جنگ، توجه خود را به فلج کردن برنامه های توسعه ال ان جی روسیه معطوف کرد.

مقامات شورا با وزارت خارجه و وزارت دفاع تیم شدند تا هدفی را انتخاب کنند و در نهایت به پروژه «آرکتیک ال ان جی2» متمرکز شدند. سپس آن را به خزانه داری بردند.

همانطور که جفری پیات، دستیار وزیر  خارجه آمریکا در امور منابع انرژی، ماه گذشته در کنفرانسی گفت: اکنون، به عنوان بخشی از یک طرح گسترده تر برای متوقف کردن توسعه هر گونه پروژه انرژی جدید توسط روسیه که ممکن است درآمد قابل توجهی داشته باشد، آمریکا می خواهد مطمین شود که سرمایه گذاری آرکتیک، قادر به حیات نیست.

مقامات کاخ سفید در هدف قرار دادن این تاسیسات که تحت مالکیت مشترک دولت ژاپن، شرکت های نفتی چینی و شرکت توتال انرژی فرانسه است، دلایل خوبی دارند. هر چند این اقدام، مطمینا موجب ناراحتی متحدان مهم آمریکا می شود اما مسدود کردن «آرکتیک ال ان جی2»، به مسکو ضربه می زند و در عین حال، پیامدهای محدودی در بازارهای جهانی گاز طبیعی دارد. مهم تر از آن برای بایدن که به زمان انتخابات ریاست جمهوری نزدیک می شود، این است که پیامد چنین اقدامی برای مصرف کنندگان آمریکایی، مهار شده است.

کشتی های سفارشی به گِل نشستند

همچنین مزایای دیگری برای واشنگتن وجود دارد. تجارت ال ان جی، مستلزم کشتی های خاص گران قیمتی است که می توانند با داده های ماهواره ای رصد شوند و ایجاد یک ناوگان جایگزین را غیرممکن می کند. در حالی که اکنون حدود 7500 نفتکش در اندازه های مختلف وجود دارد، صنعت ال ان جی، حدود 700 کشتی دارد.

همچنین این حقیقت وجود دارد که «آرکتیک ال ان جی2» نیاز به نوع خاصی کشتی دارد که بتواند از یخ ها عبور کند. 21 کشتی یخ شکن برای این تاسیسات سفارش داده شده که شامل کشتی های متعلق به شرکت هانوا اوشن و میتسویی کره جنوبی است.

این کشتی ها اکنون به دنبال مالک جدید هستند. البته روسیه می تواند ظرفیت خود را بیاورد و کشتی های ال ان جی در کشتی سازی زوزدا ساخته می شوند اما حتی ساخت این کشتی ها هم به دلیل تحریم ها به تاخیر افتاده است.

تان گوستافسون، استاد دانشگاه جورج تاون که توسعه سوخت فسیلی روسیه را به مدت دهه ها زیر نظر داشته است، می گوید: بزرگترین محدودیت برای توسعه «آرکتیک ال ان جی2»، موجود بودن کشتی های تخصصی حمل سوخت است. این یک نقطه ضعف در استراتژی کلی روسیه است. چشم انداز بلندمدت، با این واقعیت مبهم شده است که هدف اولیه یعنی توسعه تجارت ال ان جی به شرق آسیا از طریق مسیر دریای شمال، در حال حاضر امکان پذیر نیست.

روسیه با داشتن حدود 20 درصد از ذخایر قطعی، بزرگترین ذخایر  گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد، اما همچنان باید آن را به درآمد تبدیل کند. خطوط لوله جدید با سرعت کافی برای تغییر مسیر فروش ساخته نمی شوند و تنها ال ان جی باقی می ماند که خود پوتین آن را به عنوان آینده سوخت معرفی کرده است.

کرملین می گوید می خواهد تا سال 2030، بیش از 100 میلیون تن ال ان جی در سال صادر کند که در مقایسه با 31 میلیون تن صادرات در سال گذشته با یا بدون تحریم، بالاتر است.

چالش توسعه فناوری ها و تجهیزات بومی

«آرکتیک ال ان جی2»، اولین پروژه ای نیست که با محدودیت مواجه می شود و محدودیت های مربوط به انتقال فناوری و تجهیزات اکتشاف هیدروکربن در سال 2014 باعث ایجاد برخی جایگزین های بومی شده است.

با این حال، با انباشته شدن تحریم ها و کندی روند توسعه فناوری بومی، حتی دولت روسیه نیز به گستردگی این چالش اذعان دارد. آمار منتشره در یک سند وزارت اقتصاد روسیه که اوایل سال جاری منتشر شد و توسط بلومبرگ مشاهده شد، نشان می دهد تحت یک سناریوی محافظه کارانه، تولید در واقع ممکن است تا سال 2027 با رکود مواجه شود و «آرکتیک ال ان جی2» ممکن است به سرعت افزایش تولید نداشته باشد.

هیچ یک از معامله گران و تحلیلگران در نظرسنجی بلومبرگ، انتظار نداشتند این تاسیسات که تنها ساخت یکی از سه واحد تولیدی را به پایان رسانده و آغاز کرده است، تا زمانی که تحریم ها همچنان پابرجا هستند، به ظرفیت کامل برسد.

شرکت نواتک که اداره این تاسیسات را برعهده دارد، به کار خود ادامه می دهد. لیونید میکلسون، موسس این شرکت که چهارمین فرد ثروتمند روسیه و متحد نزدیک پوتین است، سال گذشته موفق به تکمیل ساخت اولین مرحله از پروژه آرکتیک ال ان جی 2 شد  که برخلاف انتظارات صنعت از متوقف شدن توسعه این پروژه به دلیل فقدان فناوری لازم بود. زنجیره های تامین جدیدی پس از خروج شرکت های غربی ساخته شدند و قطعات و تجهیزات از چین آورده شدند.

میخلسون در شانزدهم مجمع اقتصادی اوراسیا ورونا در نوامبر، اندکی پس از تحریم این پروژه، گفت: این واقعیت که ما هدف تحریم ها قرار گرفته ایم، نشانه آن است که آنها چگونه صلاحیت های ما را ارزیابی می کنند.

اما اکنون او باید با خروج احتمالی شرکای خارجی بیشتر به دلیل تشدید محدودیت ها مواجه شده و مشتری پیدا کند.

به گفته منابع آگاه، نواتک، افرادی را در چین استخدام کرده تا کسب و کار خود را تقویت کند و مقاماتی را در فوریه به هند فرستاد. اما هنوز هیچ قراردادی منعقد نشده است.

بر اساس گزارش بلومبرگ، منابع آگاه می گویند آزمون بعدی در تابستان خواهد آمد که نواتک قصد دارد نخستین محموله ال ان جی را از پروژه آرکتیک ال ان جی 2 صادر کند.

پایان خبر کوبار

پاشنه آشیل روسیه برابر تحریم های غرب