نحوه توری کشیدن شابلون چاپ سیلک

كسانی که باچاپ سیلک آشنایی دارند می دانند که توری باید تا حد معینی کشیده شود این کشش نه فقط بخاطر کارکرد صحیح شابلون در موقع چاپ است بلکه در مرحله لاک زنی و عکسبرداری از شابلون نیز مقدارصحیح کشش توری اهمیت دارد . حتی کشش توری و میزان آن به نوع بستر چاپ نیز تاثیر دارد  برای مثال برای چاپ روی روپوش می تواند متفاوت باشد با چاپی که روی شیشه انجام می شود.

آموزش ویدیویی نحوه توری کشی

در ویدیوی زیر می توانید نحوه صحیح توری کشی با دستگاه توری کش را مشاهده کنید.

البته بهتر است قبل از استفاده از فریم شابلون آن را چربی گیری کنید.

همچنین در ویدیوی زیر می توانید نحوه توری کشی چاپ سیلک به صورت دستی را مشاهده کنید و آموزش ببینید.

میزان کشش صحیح توری چقدر است ؟

سالها قبل که توری ها را ازابریشم و سپس نایلون تهیه می کردند این مسئله مطرح نبود زیرا مقاومت کششی وقابلیت کشش برگشت پذیر این الیاف محدود بوده و دستگاههای تور کشی نیز از قدرت و توان لازم برخوردار نبودند . خوشبختانه تحول بزرگی در ساخت الیاف مناسبتر انجام گرفته و اکنون می توان ادعا کرد که برای کلیه نیازهای چاپ سیلک تتوری مناسب وجود دارد .

علاوه بر این نکته روشن که کشش توری اثر مستقیم در تطابق و جفت شدن صحیح شابلون ها دارد موارد دیگری هم از تجربه و تحقیق بر روی توری های دارای مقاوت کششی بالا بدست آمده و نشان می دهد که کشش توری اثرات مهمی روی متغیر های دیگر چاپ سیلک دارد از جمله: عبور مرکب ، درصد سطح رنگ خور در ترام ،مقدار مصرف مرکب ، سرعت چاپ و تا حدی مقدار انرژی مورد نیاز .

*فاصله میان شابون و زمینه در موقع چاپ باید در محدوده ای متناسب با ازدیاد طول(قابلیت کش آمدن) توری باشد . اگر شابلون در تماس با زمینه نیست ، لازم است در موقع حرکت تیغه چاپ ، هر نقطه از توری که تحت تاثیر فشار تیغه قرار می گیرد بتواند کش آمده با زمینه تماس پیدا کند . چنانچه زمینه چاپ بطوریکه گفته شد مسطح نباشد کشش توری را باید با درنظر گرفتن شرایط آن سطح بدست آورد و ممکن است حتی کشش پائینی باشد.

 

 اگر کشش توری کافی نباشد چه زیانی دارد؟

یک مشکل عمده عبارتست از جابجایی و حرکت توری در موقع عبور تیغه چاپ  این مسئله قطعا در خطوط و لبه های طرح چاپ شده سایه ایجاد می کند ؛ مانند زمانی که شابلون در جای خود لغزیده باشد. اشکال دیگری که رخ می دهد اختلال در بلند شدن و فاصله گرفتن توری از زمینه بعد از عبور تیغه چاپ است که در زمینه های پر، ایجاد نایکنواختی در رنگ خواهد نمود . در مورد مشکل اخیر یعنی جدا نشدن توری از زمینه ، ممکن است شابلون زن سعی کند با زیاد کردن فاصله بین شابلون و زمینه در موقع چاپ این مشکل را رفع کند

ولی این راه حل مشکلات دیگری ایجاد خواهد کرد و آن عبارتست از :

الف) بزرگ شدن ابعاد طرح به دلیل فشار بیشتری که بر استنسیل وارد می شود تا با زمینه تماس پیدا کند .

ب) کوچک شدن زاویه بین لبه تیغه چاپ با سطح استنسیل که سبب می شود استنسیل مرکب اضافی برداشته به زمینه منتقل نمایند .

این موضوع مناطقی از طرح که باید کامل رنگ نخورد (هاف تون) را خراب و ظرافت خطوط را کاهش خواهد داد . اشکالات هاف تون در این مواقع تفاوت شدت رنگ در شروع و خاتمه چاپ است . در صورت مواجه شدن با موارد فوق می توان با زیاد کردن کشش ،فاصله استنسیل و زمینه را کم نمود و مشکلات گفته شده را تا حد زیادی کاهش داد .

کشش زیاد چقدر است ؟

حداکثر کششی که می توان به توری وارد نمود بستگی به جنس و میزان استقامت آن دارد . مفهوم استقامت این نیست که می توان توری چاپ سیلک تا جایی که پاره نشود کشید (حد مقاومت کششی) بلکه منظور اینست که توری را میتوان تا جایی کشید که تغییر حالت دائمی اتفاق نیفتد ، یعنی پس از رها شدن به اندازه اولیه خود برگردد . بدست آوردن حداکثر کشش مجاز نیازمند وسایل و آزمایشات دقیقی است که در اختیار تولید کنندگان توری است و می توان این ارقام را از آنها خواست.

 آماده سازی توری (پس از تورکشی)

آماده سازی توری برای ساخت استنسیل (کلیشه) مرحله مهمی است که چنانچه خوب انجام نشود میتواند به کیفیت استنسیل از جهات زیر آسیب بزند : چسبندگی استنسیل به توری دوام استنسیل زمان لازم برای نور دادن دقت استنسیل (صافی لبه ها و خطوط) یکنواختی لایه لاک از دو نوع نخ (نایلون و پلی استر) که امروزه در توری ها به کار می رود ، نایلون تمایل کمی به جذب رطوبت دارد ولی پلی استر بدلیل نداشتن خاصیت جذب رطوبت ، در محیطی که رطوبت نسبی (rh) متوسطی دارد تنها کمتر از 5/.% رطوبت را از هوا جذب خواهد نمود .

همچنین بطوری که درملاحظه می شود به دلیل صاف و صیقلی بودن سطح نخ ها لازم است روی آنها عملیاتی به منظور تقویت چسبندگی آنها به امولسیون حساس انجام گیرد . استنسیلی که بر روی توری پلی استر نو که به خوبی آماده سازی نشده ساخته شود در حالت مرطوب چسبندگی ضعفی داشته و امولسیون روی سطح نخ ها پوسته خواهد کرد. چنین استنسیلی دارای دوام کافی نخواهد بود . توری ها را می توان بسته به شرایط کار چاپ به دوصورت مختلف آماده نمود : آماده سازی با استفاده از مایعات چربی گیر که آماده کردن شیمیایی نامیده میشود و آماده سازی مکانیکی ، یعنی سطح توری بوسیله خمیرهای ساینده زبر و ناصاف شود .

مواد مصرفی در هر دو حالت باید بوسیله سازندگان توری مورد تائید قرار گرفته باشد . عملیات سایش سطح به طور معمول فقط یکبار روی توری نو انجام می شود ولی نظر به اینکه آلودگی های روغنی از سطح توری ها به این طریق برطرف نمی گردد بنابر این پیشنهاد می شود برای زدودن چربی آماده سازی شیمیایی نیز انجام شود تا هیچگونه مانعی در چسبندگی استنسیل به توری وجود نداشته باشد .

آماده سازی توری باید مدت کوتاهی قبل از ساخت استنسیل انجام گیرد . توصیه هایی برای آماده سازی صحیح توری محلول های چربی گیر که توسط سازندگان معتبر مواد شیمیایی شابلون عرضه می شود معمولا کارایی لازم را از لحاظ چسبندگی لاک حساس به توری نشان داده اند و با مصرف آنها نیازی به زبر کردن سطح توری نخواهد بود . دو نوع محلول برای این کار وجود دارد که انتخاب هر یک بستگی به نوع استنسیل خواهد داشت .

یک محلول برای فتواستنسیل های مستقیم و دیگری برای کلیه روشهای غیر مستقیم که در آنها از فیلم های ساخت استنسیل استفاده می شود برای استنسیل های مستقیم که فتو امولسیون مستقیما روی توری زده می شود محلول های چربی گیر معمولی کافی است . هنگامی که فیلم های کاپیلاری به کار می رود نه تنها زدودن چربی باید کامل باشد بلکه محلول باید خاصیت خیس شوندگی در توری ایجاد کند زیرا در موقع انتقال فیلم به توری نفوذ امولسیون در توری و چسبندگی آنها بر پایه همین خاصیت (خیس بودن یکنواخت توری) انجام خواهد شد . محلول های مخصوص فیلم های کاپیلاری به همین منظور محتوی مواد خیس کننده می باشند .

جهت افزایش چسبندگی توری به امولسیون در روش غیر مستقیم (فیلم های کاپیلاری) علاوه بر چربی گرفتن کامل ساییدن و زبر کردن مکانیکی سطح نیز اهمیت دارد . در این فیلم ها ضخامت مواد حساس به نور (اصطلاحا ژلاتین) 4-5 میکرون بیشتر نیست و باید چسبندگی تا حد ممکن تقویت شود تا استنسیل بتواند دوام کافی داشته باشد . جهت آماده سازی توری موادی موجود است که ترکیبات چربی گیر و ساینده را یکجا دارد .

چربی گرفتن (چربی زدایی)

برای پاک کردن چربی از توری آن را با آب سرد خیس کرده مواد چربی گیر کافی روی توری ریخته با برس (فرچه) نرم دو طرف آن بمالید  و بگذارید 3-2 دقیقه (یا مدت زمانی که سازنده توصیه کرده است) بماند . توری را با آب سرد کاملا بشویید . اگر چربی گرفتن خوب انجام شده باشد تمام سطح توری را لایه نازکی از آب پوشانده یعنی بطور یکواخت خیس خواهد ماند . اکر در نقاطی از توری آب کنار رفت عمل تمیز کردن چربی را تکرار نمائید .آب اضافی را می توان با لوله متصل به دستگاه مکنده یا کاغذ روزنامه تمیز برطرف نمود  پس از خشک شدن توری تا زمانی که استنسیل ساخته شود از تماس دست با توری اجتناب کنید .

چنانچه از فیلم های موئینه استفاده می شود ، در موقع چسباندن آن توری حتما خیس باشد . در این روش قبل از چسباندن فیلم آب سطح توری را نگیرید . محلول چربی گیر مخصوص این فیلم ها می تواند پس از مصرف حداقل 3-2 دقیقه آب را روی توری نگهدارد . زبر کردن سطح توری زبر کردن توری با مالش خمیرهای ساینده مخصوص به دو طرف توریهای نوانجام می شود. هیچگاه از پودرهای ساینده معمولی استفاده نکنید زیرا ذرات آنها درشت ، نا یکنواخت و بیش از اندازه لازم ساینده است و موجب گرفتگی یا خراشیدگی زیاد در توری خواهد شد. چنانچه خمیرهای ساینده مناسب در اختیار نبود می توان از پودر نرو سیلیکون کاربید استفاده نمود .

برای گرفت نتیجه بهتر ، خمیر زبر کننده (ساینده) را با اسفنج یا برس نایلونی نرم وتمیز بر دو سطح توری خیس بمالید . برای این کار خمیر را با چند حرکت دایره ای روی تمام سطح توری پخش کنید سپس بوسیله آب پرفشار آن را شسته برطرف نمائید . چنانچه خمیر ساینده محوی مواد چربی گیر نباشد عملیات چربی گیری نیز لازم خواهد بود . اکنون دقت کنید که ذرات خمیر کاملا از روی توری پاک شده باشد سپس آنرا خشک نمائید . تذکر: توری های پلی استر چند رشته ، نایلون متالیزه (دارای پوشش فلزی روی نخ ها) یا توری از جنس فولاد ضد زنگ نیاز به آماده سازی مکانیکی ندارند .

نکاتی درباره مواد چربی گیر دیگر : استفاده از مواد چربی گیر خانگی و متفرقه نیاز به آگاهی کامل از اثرات آن بر محیط زیست و سلامتی افراد و مقررات ایمنی مربوطه دارد . یکی از این مواد هیدروکسید سدیم است که هنوز در تمیز کاری و چربی گیری شابلون ها به کار می رود. توری های نایلونی در شرایط معمولی نسبت به آن مقاوم ولی نسبت به اسیدها برعکس آسیب پذیر می باشند (محلول های سخت کننده استنسیل اسیدی هستند ) . توری های پلی استر عکس این حالت هستند یعنی در برابر اسیدها مقاوم و در برابر بازها کم و بیش آسیب پذیرند . مقدار آسیب پذیری پلی استر در برابر بازها به غلضت و شرایط دیگر بستگی دارد .

امروزه انواع مختلفی از مواد شیمیایی با کارایی بالا برای چربی گیری و آماده سازی توری قبل از ساخت استنسیل و نیز تمیز کردن آن پس از چاپ ساخته و عرضه می شوند . تذکر :گاهی برای چربی گرفتن از شابلون ها از الکل استفاده می شود . این ماده چربی گیری را بطور کامل انجام نمی دهد ، زیرا چربی ابتدا در آن حل شده ولی با تبخیر الکل مجددا در نقطه دیگری از توری رسوب و تجمع خواهد کرد .

بعضی دیگر از پاک کننده ها که برای کارهای دیگری ساخته شده ممکن است حتی بر چربی توری بیفزاید . این یکی از دلایلی است که در موقع استفاده مجدد از شابلون باز هم نیاز به چربی زدایی وجود دارد .مایع ظرفشویی خانگی را برای گرفتن چربی از توری توصیه نمی کنیم .این مایعات محتوی نرم کننده های پوست نظیر لانولین می باشند که به چسبندگی استنسیل به توری لطمه می زند

 نتیجه گیری

در حالت کلی می توانید به دو صورت دستی و با دستگاه اقدام به توری کشی چاپ سیلک کنید. در کارگاه ها یا پروژه های کوچک معمولا توری کشی به صورت دستی انجام می شود اما در پروژه ها و کارهای صنعتی این کار به وسیله دستگاه توری کش و با دقت بالای انجام می شود. مهمترین مسئله در نحوه توری کشی چاپ سیلک میزان کشش توری و صاف وصل شدن آن به فریم شابلون است که باید توسط متخصص و با دقت بالای انجام شود تا چاپ های انجام شده با آن از کیفیت مناسبی برخوردار باشد.