فرم و شکل در مجسمه های شهری

در یک پژوهش بررسی شد؛

یک مجسمه شهری به عنوان عنصری در کلیت یک فضای شهری تعریف شده و با مخاطبان اندکِ خاص و مخاطبان بی شمار عام مواجه می شود.

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری کوبار، شهرهای امروز سرشار از عناصرهای ناهنجار است و این شهروندان هستند که نیازمند فضاهای مناسب برای آرامش هرچه بیشتر هستند. ورود هنر به ویژه مجسمه های شهری به عرصه فضاهای شهری، یکی از مناسب ترین راه حل ها، برای زیباسازی محیط و ساختن فضاهایی به منظور تعامل شهروندان در شهرها است.

پیش تر در گزارشی با عنوان «عوامل موثر بر کیفیت آثار حجمی در فضاهای شهری» تلاش کردیم به نسبت بین مجسمه و شهر و همچنین موضوعاتی چون کیفیت و کارکرد مجسمه های شهری تهران بپردازیم. این گزارش بخش دومی است از نتایج استخراج شده از مقاله  «بررسی عوامل موثر در کیفیت مجسمه سازی شهری» که توسط محسن موسیوند (دکتری پژوهش هنر) نگارش شده است.

* بررسی آثار حجمی از لحاظ فرم و شکل

این پژوهشگر می نویسد امروزه اگرچه دنیا آکنده از دستاوردهای نوین بشر است؛ آورده هایی که با هدف ایجاد رفاه و آسایش بیشتر خلق شده است، اما این مصنوعات، انسان امروزی را به نوعی قربانی خودخواهی های خود کرده است. در جای جای نقاط شهری بار بصری سنگین عناصر مصنوع در فضاها و ازدحام پدیده های ناموزون و ناهماهنگ، همگی به اغتشاش و آشفتگی فضاها انجامیده است و شهروندان را به بسیاری از مشکلات روحی و به ویژه عدم آرامش بصری دچار ساخته است.

موسیوند در این پژوهش به برخی از عوامل و فاکتورهایی که در میزان کیفیت آثار حجمی در فضاهای شهری موثر و با اهمیت است می پردازد:

* تاثیر تناسبات در ارتباط مخاطبان با عناصر شهری

به زعم این پژوهشگر آنچه که اندازه ظاهری و شکل و فرم اثر را می رساند. از مشخصات بصری فرم، جدای از شکل، می توان به اندازه یعنی ابعاد واقعی فرم، طول، عرض و عمق آن اشاره نمود. در حالی که این ابعاد تناسب را معین می کنند، مقیاس فرم توسط نسبت اندازه آن به اندازه سایر فرم های موجود در محیطش تعیین می شود.

مشخصات بصری فرم، جدای از شکل، می توان به اندازه یعنی ابعاد واقعی فرم، طول، عرض و عمق آن اشاره نمود

او در ادامه می نویسد در مبحث مجسمه سازی شهری، توجه به ابعاد، شکل و فرم اثر بسیار حایز اهمیت است. زیرا هنرمند نمی تواند فقط به بیان شخصی و ویژه خود بیاندیشد، بلکه یک مجسمه شهری قرار است به عنوان عنصری در کلیت یک فضای شهری تعریف شود و لذا با مخاطبان اندک خاص و مخاطبان بی شمار عام مواجه است. پس در فرم اثر علاوه بر لحاظ کردن اصول زیبایی شناسانه، لازم است که به قابل هضم بودن فرم اثر و ارتباط اکثریت شهروندان با آن، توجه کافی نماید.

* تاثیر رنگ مناسب بر فرم مجسمه شهری با فضای محیطی

موسیوند در این مقاله می نویسد در فرآیند مجسمه سازی شهری، توجه ویژه به رنگ محیطی فضا و به تبع آن گزینش رنگ اثر بسیار حایز اهمیت است. رنگ؛ مشخص ترین صفتی است که یک فرم را از محیطش متمایز می نماید. در زندگی اجتماعی، رنگ نقش مهمی دارد و سعی می کند که امور جاری و یکنواخت روزانه را بپوشاند.همچنین در بار بصری فرم اثر دارد.

این پژوهش به این مهم اشاره می کند که رنگ پیش از بافت، فرم و مواد مصرفی دریافت می شود و به همین دلیل اثرش بیشتر است. ولی در این میان آنچه که ضروری است، حرکت منسجم تمامی عناصر یک طرح به سوی هماهنگی با محیط است. رنگ باید جزیی از کل فرض شود؛ کلی که به سوی وحدت و یگانگی رو دارد. همچنین عامل دیگر، در گزینش رنگ، کاربرد اثر است. رنگ نباید برای دوره ای کوتاه و تنها به قصد جلب نظر رهگذران به کار رود.

یکی از راه های رسیدن به نتیجه مطلوب و تاثیرگزاری هرچه بیشتر در هنر محسمه سازی شهری، انتخاب رنگ اثر است و طبیعتا تضاد آن با رنگ محیط

از دیدگاه نویسنده این پژوهش انتخاب رنگ مناسب هم در ارتباط موثر فرم مجسمه شهری با فضای محیطی موثر خواهد بود و هم در پیام احتمالی اثر؛ مثلا اگر برای یک فضای شهری اثری مرتبط با مفهوم تضاد و کنتراست طراحی شود، بی شک یکی از راه های رسیدن به نتیجه مطلوب، انتخاب رنگ اثر است و طبیعتا تضاد آن با رنگ محیط.

* نسبت نور و مجسمه های شهری

در ادامه این پژوهش آمده است که  نور طبیعی یا مصنوعی نیز می تواند دید احساسی خاصی را ارایه دهد. انعکاس و تغییر نور بر روی سطح صیقلی فرم، مفهوم حرکت را تقویت می کند. وقتی نور از میان فرم هایی که در فضا ایجاد شده عبور می کند، نقش ها و تصویر هایی پدید می آیند که می توانند احساس متحیر کننده ای را به وجود آورند، به همین دلیل در محتوای احساسی فضا، نور نقش اساسی ایفا می کند.

در این پژوهش آمده است که در طراحی یک اثر حجمی، همان اندازه که رنگ تاثیرگذار و مهم است، نور نیز به ویژه به هنگام شب دارای اهمیت فراوان است. مساله ای که اغلب با کم توجهی روبروست و بیشتر آثار حجمی در شب، یا به خوبی دیده نمی شود و یا به دلیل نورپردازی نامناسب آن گونه که باید دیده نمی شود و این خود ضعف تخصصی سازندگان اثر را در شیوه نمایش و ارایه اثر می رساند. وجود نورپردازی مناسب، می تواند یک اثر حجمی را ـ هنگام شب ـ به بهترین حالت و البته با فضای احساسی متفاوتی نسبت به روز، معرفی کند.

نتایج این پژوهش نشان می دهد که با توجه به روند رو به رشد شهرها، و البته افزایش تصاعدی عناصر و آرایه های جوامع شهری مدرن و به نوعی آشفتگی های بصری که شهروندان را به تقابل می خوانند. لزوم پرداختن به نوعی نظم حاکم بر فضا های شهری و به نوعی جبران تلاطم و پیچیدگی های صوری در شهر ها امری اجتناب ناپذیراست. مجسمه ها نقش بسیاری در غنی ساختن زندگی شهری از طریق بیان هنری دارند.

فرم و شکل در مجسمه های شهری