مرده‌زایی یا مرگ جنین در رحم، یکی از تلخ‌ترین اتفاقاتی است که می‌تواند در دوران بارداری رخ دهد. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که جنین پس از هفته ۲۰ بارداری در رحم مادر جان خود را از دست می‌دهد. علت مرگ جنین ممکن است متنوع باشد و در بسیاری از موارد تشخیص دقیق آن دشوار است. آگاهی از علل احتمالی و انجام مراقبت‌های مناسب می‌تواند به کاهش خطر مرده‌زایی کمک کند.

علل مرگ جنین

مرگ جنین می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که برخی از آن‌ها به شرایط مادر و برخی به مشکلات جنینی یا جفتی مربوط هستند. در ادامه به مهم‌ترین علل مرگ جنین اشاره می‌کنیم:

 

1. مشکلات جفت: جفت نقش حیاتی در تغذیه و تأمین اکسیژن جنین دارد. در صورتی که جفت به درستی کار نکند، اکسیژن و مواد مغذی کافی به جنین نرسیده و ممکن است مرگ جنین رخ دهد. یکی از مشکلات شایع جفتی، جداشدن زودرس جفت از دیواره رحم است که می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
2. عفونت‌های مادر یا جنین: برخی از عفونت‌ها مانند عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی که مادر در طول بارداری تجربه می‌کند، می‌توانند به جنین منتقل شده و باعث مرگ او شوند. عفونت‌هایی مانند لیستریا، سیفلیس و پاروویروس B19 می‌توانند از عوامل خطرناک باشند.
3. نقص‌های ژنتیکی و مشکلات کروموزومی: برخی از ناهنجاری‌های ژنتیکی یا مشکلات کروموزومی ممکن است باعث توقف رشد جنین یا مرگ او در رحم شوند. این نوع مشکلات معمولاً در مراحل اولیه بارداری اتفاق می‌افتد، اما ممکن است تا هفته‌های بعدی نیز تشخیص داده نشوند.
4. پره‌اکلامپسی و فشار خون بالا: فشار خون بالا و پره‌اکلامپسی از جمله مشکلاتی هستند که در اواخر بارداری ممکن است به مرگ جنین منجر شوند. این شرایط می‌توانند جریان خون به جفت را محدود کنند و در نتیجه اکسیژن‌رسانی به جنین مختل شود.
5. مشکلات بند ناف: بند ناف می‌تواند در برخی موارد به دور گردن جنین بپیچد یا به شکل نادرستی قرار بگیرد و باعث قطع جریان خون و اکسیژن‌رسانی به جنین شود.

علائم و تشخیص مرگ جنین

یکی از اصلی‌ترین علائم مرگ جنین، کاهش یا عدم حرکت جنین در رحم است. در صورتی که مادر متوجه شود که حرکت‌های جنین به طور ناگهانی کم یا متوقف شده است، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. پزشک با استفاده از سونوگرافی می‌تواند ضربان قلب جنین را بررسی کند و در صورت عدم وجود ضربان، مرگ جنین را تشخیص دهد.

راه‌های پیشگیری از مرده‌زایی

اگرچه در برخی موارد مرگ جنین قابل پیشگیری نیست، اما با رعایت برخی نکات و مراقبت‌های بهداشتی می‌توان خطر آن را کاهش داد:

 

1. مراقبت‌های منظم بارداری: انجام ویزیت‌های منظم دوران بارداری و آزمایشات توصیه‌شده می‌تواند به تشخیص زودهنگام مشکلات کمک کند. پزشک در هر ویزیت، وضعیت سلامت مادر و جنین را ارزیابی می‌کند.
2. کنترل فشار خون: زنان باردار باید فشار خون خود را به طور منظم بررسی کنند. کنترل فشار خون بالا و پره‌اکلامپسی از جمله راهکارهای مهم برای کاهش خطر مرده‌زایی است.
3. مدیریت بیماری‌های مزمن: زنان مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت باید در طول بارداری بیماری خود را تحت کنترل نگه دارند. کنترل قند خون و مصرف منظم داروهای تجویز شده به پیشگیری از مشکلات کمک می‌کند.
4. پرهیز از مصرف دخانیات و الکل: مصرف دخانیات، الکل و مواد مخدر می‌تواند به سلامت جنین آسیب برساند و خطر مرده‌زایی را افزایش دهد. مادران باید از این عوامل خطر دوری کنند.
5. توجه به حرکات جنین: مادران باید به حرکات جنین خود توجه کنند و در صورت کاهش یا توقف حرکت‌ها بلافاصله با پزشک تماس بگیرند.

روش‌های خروج جنین پس از مرگ

پس از تشخیص مرگ جنین، پزشک ممکن است بسته به شرایط مادر و جنین چندین روش را برای خروج جنین پیشنهاد دهد:

 

1. انتظار برای زایمان طبیعی: در برخی موارد، پزشک ممکن است توصیه کند که زایمان طبیعی به طور خودبه‌خودی رخ دهد. این روش معمولاً زمانی انتخاب می‌شود که جنین در مراحل پایانی بارداری جان خود را از دست داده است.
2. القای زایمان: اگر زایمان طبیعی به خودی خود آغاز نشود، پزشک ممکن است با استفاده از داروهای القای زایمان به مادر کمک کند تا فرایند زایمان را تسریع کند.
3. سزارین: در برخی موارد نادر، اگر مادر نتواند به طور طبیعی زایمان کند یا مشکلاتی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است سزارین را به عنوان روش خروج جنین انتخاب کند.

حمایت‌های روانی پس از مرده‌زایی

مرگ جنین تجربه‌ای دردناک برای والدین است و نیاز به حمایت‌های روانی دارد. خانواده و دوستان باید حمایت عاطفی لازم را به والدین ارائه دهند. همچنین مشاوره‌های روان‌شناسی می‌تواند به والدین کمک کند تا با این فقدان کنار بیایند و به زندگی خود ادامه دهند.

جمع‌بندی

مرگ جنین می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات جفت، عفونت‌ها، نقص‌های ژنتیکی یا فشار خون بالا رخ دهد. آگاهی از علائم، انجام مراقبت‌های منظم بارداری و رعایت توصیه‌های بهترین دکتر متخصص زنان و زایمان می‌تواند به کاهش خطر مرده‌زایی کمک کند. حمایت‌های روانی و عاطفی نیز برای والدین پس از این تجربه تلخ بسیار اهمیت دارد.