راهکار پزشکی بازساختی برای درمان زخم دیابت/ ۳۰ درصد بیماران دچار زخم دیابت می‌شوند

کوبار گزارش می‌دهد؛

گروه سلامت خبرگزاری کوبار- حسین دزفولی؛ دیابت یک بیماری مزمن است و زمانی رخ می‌دهد که لوزالمعده انسولین کافی تولید نمی‌کند یا زمانی که بدن نمی‌تواند به طور موثر از انسولین تولید شده استفاده کند؛ انسولین نیز هورمونی است که قند خون را تنظیم می‌کند.

هایپرگلیسمی یا همان افزایش قند خون یکی از عوارض رایج دیابت کنترل نشده است و به مرور زمان منجر به آسیب جدی به بسیاری از سیستم‌های بدن، به ویژه اعصاب و رگ‌های خونی می‌شود.

آمار نشان می‌دهند که تعداد افراد مبتلا به دیابت از ۲۰۰ میلیون در سال ۱۹۹۰ به ۸۳۰ میلیون در سال ۲۰۲۲ رسیده و سهم کشور‌های با درآمد پایین و متوسط افزایش یافته است. موضوع دیگر اینکه بیش از نیمی از افرادی که مبتلا به دیابت بودند در سال ۲۰۲۲ به دلیل پوشش درمانی نامناسب در این کشور‌ها برای دیابت خود دارو مصرف نمی‌کردند.

نابینایی، نارسایی کلیه، حملات قلبی، سکته مغزی و قطع اندام تحتانی از عوارض دیابت هستند.

دیابت باعث نابینایی، نارسایی کلیه، حملات قلبی، سکته مغزی و قطع اندام تحتانی می‌شود؛ در سال ۲۰۲۱، دیابت و بیماری کلیوی ناشی از دیابت باعث مرگ بیش از ۲ میلیون نفر شد. علاوه بر این، حدود ۱۱ درصد از مرگ و میر‌های قلبی عروقی به دلیل بالا بودن گلوکز خون بوده است.

زخم دیابت نیز یک عارضه جدی ناشی از ترکیبی از گردش خون ضعیف، حساسیت به عفونت و آسیب عصبی ناشی از سطح بالای قند خون است. هنگامی که جریان خون محدود به ناحیه زخمی وجود دارد، بدن برای بهبود زخم‌های پوستی خود تلاش می‌کند. بنابراین، این زخم‌ها به زخم دیابت تبدیل می‌شوند.

امیرحسین صابری؛ دستیار تخصصی گروه زیست مواد دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره اظهار کرد: ۳۰ درصد بیماران دیابتی در طول زندگی خود با زخم‌های دیابتی مواجه می‌شوند. این زخم‌ها، در صورت مدیریت نامناسب و پیشروی عفونت به بافت‌های عمیق‌تر، ممکن است به قطع عضو یا حتی مرگ بیمار منجر شوند.

 وی با بیان اینکه زخم‌های مزمن دیابتی ماهیتی بازگشت‌پذیر دارند، افزود: این عارضه در ۶۰ درصد موارد پس از بهبودی اولیه مجدداً بروز می‌کند؛ بنابراین این موضوع اهمیت توسعه روش‌های نوین درمانی را دوچندان کرده و یکی از امید‌های بزرگ در این زمینه، پزشکی بازساختی است که به دنبال یافتن راه‌حل‌هایی مؤثر برای مقابله با این معضل گسترده است.

ترمیم طبیعی زخم‌ دیابت شامل سه‌فاز التهاب، تکثیر، و بازسازی بافت است.

صابری گفت: ترمیم طبیعی زخم‌ها شامل سه‌فاز التهاب، تکثیر، و بازسازی بافت است. با ایجاد زخم، پلاکت‌ها فعال شده و با آغاز آبشار انعقادی، شرایط هموستاز فراهم می‌شود. در این مرحله، نوتروفیل‌ها و مونوسیت‌ها به محل آسیب‌دیده هدایت شده و عوامل بیماری‌زا و بافت‌های آسیب‌دیده را از بین می‌برند.

وی ادامه داد: این فرایند با سیگنال‌های شیمیایی متنوعی مانند فاکتور‌های رشد آزادشده از پلاکت‌ها و محصولات ناشی از تخریب ماتریکس کنترل می‌شود؛ در زخم‌های دیابتی، ویژگی‌های غیرطبیعی مانند سطح بالای گلوکز، استرس اکسیداتیو و خون‌رسانی مختل باعث می‌شوند ترمیم زخم با مشکلات جدی روبرو شود.

 صابری یادآور شد: در حوزه مهندسی بافت، فناوری‌های نوینی مانند هیدروژل‌های عمل‌گرا می‌توانند به بازگرداندن شرایط فیزیولوژیکی طبیعی کمک کنند. این مواد علاوه بر ترمیم زخم، قابلیت ارائه اطلاعات لحظه‌ای از وضعیت زخم از طریق داده‌های پتانسیومتری و اپتیکی را نیز دارند.

وی با بیان اینکه هیدروژل‌ها یک ساختار سه بعدی از زنجیر‌های پلیمری هیدرولیکی هستند، افزود: استراتژی‌های اصلی این فناوری شامل زخم‌پوش‌های ضدعفونی برای جلوگیری از اتصال و رشد باکتری‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها برای کاهش استرس اکسیداتیو و عوامل محرک رگ‌زایی مانند فاکتور‌های رشد هستند؛ برای دستیابی به این موارد از پلیمر‌های حساس به محرک‌های محیطی نظیر pH، دما یا غلظت یون نمک استفاده می‌شود.

دستیار تخصصی گروه زیست مواد دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: با توسعه روش‌های نوین در زمینه هیدروژل‌ها و پزشکی بازساختی، افق‌های جدیدی برای درمان زخم‌های دیابتی گشوده شده است و تمرکز بر پیشگیری از تشکیل بایو فیلم‌های باکتریایی و رهایش کنترل‌شده عوامل درمانی، می‌تواند تحولی اساسی در مدیریت این زخم‌های پیچیده ایجاد کند.