دستگاه عدلیه مدرن، نتیجه تغییر نگاه به عدالت است
به گزارش خبرگزاری کوبار از قزوین؛ «محمد نویسنده» رئیس مرکز وکلای قوه قضائیه قزوین در نشست «شب تاریخ وکالت و عدلیه در قزوین» که به مناسبت سالگرد تأسیس مرکز وکلای قوه قضائیه استان قزوین در سالن اجتماعات کتابخانه امام خمینی (ره) قزوین برگزار شد با اشاره به سابقه ی تاریخی احقاق حق در ایران شکل گیری دستگاه عدلیه به مفهوم مدرن را نتیجه ی تغییر نگاه به مقوله ی عدالت دانست.
عدلیه؛ از ابزار قدرت تا نهاد قانون
وی افزود: پیش از ایجاد ساختارهای قضایی رسمی روند داوری و حل اختلاف با اتکا به قدرت فردی و قهر و غلبه انجام می شد. در ادامه قضاوت بر عهده مجتهدین قرار گرفت و احکام توسط حاکمان به اجرا درمی آمد اما این روند نیز در بسیاری مواقع با مداخلات سلیقه ای همراه بود.
رئیس مرکز وکلای قوه قضائیه قزوین با اشاره به تصمیم ناصرالدین شاه برای تأسیس یک نهاد عدلیه ای در سال ۱۲۳۵ هجری شمسی تأکید کرد که نخستین ساختار رسمی عدلیه صرفاً به رسیدگی به شکایات مأموران دولتی می پرداخت. با این حال تأسیس وزارت عدلیه در سال ۱۲۴۹ توسط مشیرالدوله قزوینی نقطه عطفی در شکل گیری نهاد عدالت نوین در کشور به شمار می رود.
نویسنده ادامه داد: «نمی توان به طور قطعی گفت که از این مقطع به بعد عدالت به شکل کامل اجرا می شد اما این تحولات مقدمه ای بود برای ساماندهی قضایی در کشور.»
از نخستین آزمون تا تشکیل مرکز وکلا
رئیس مرکز وکلای قوه قضائیه قزوین سال ۱۲۸۹ را زمان برگزاری نخستین آزمون وکالت در کشور دانست و «مجمع وکلای عدلیه» را نخستین تشکیلات وکالتی در ایران معرفی کرد. این مجمع در نهایت در سال ۱۳۰۶ به بخشی از ساختار دادگستری نوین تبدیل شد.
نویسنده با اشاره به روند تحول نهادی وکلا گفت: «لایحه ی استقلال کانون وکلا توسط مرحوم دکتر محمد مصدق در سال ۱۳۳۱ به مجلس ارائه شد و در سال ۱۳۳۳ لازم الاجرا شد. با این حال کانون وکلا در سال ۱۳۵۸ منحل شد و تا سال ۱۳۷۶ فعالیت رسمی نداشت تا اینکه با تصویب قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت فعالیت این نهاد از سر گرفته شد. سرانجام در سال ۱۳۷۹ مرکز وکلای قوه قضائیه نیز در قالب برنامه سوم توسعه کشور تشکیل شد.»
رئیس مرکز وکلای قوه قضائیه قزوین تأکید کرد: با وجود انتقادهایی درباره عدم استقلال مرکز وکلا در عمل وکلای این مرکز در حوزه های حرفه ای خود احساس آزادی عمل داشته اند و فعالیت این نهاد تا امروز با وجود چالش ها ادامه داشته است.
صدای اولین وکیل زن قزوین
«مهجبین ابوترابی» نخستین وکیل زن در قزوین و از اعضای کانون وکلای دادگستری دیگر سخنران این نشست بود.
وی با نگاهی به تجربه ی شخصی خود از دشواری های ورود به عرصه وکالت در دهه های ۵۰ و ۶۰شمسی گفت. تحصیل در دانشگاه ملی ایران شروع کار در دادگستری قزوین و برخورد با ساختار سنتی دستگاه قضا از جمله روایت های او بود.
ابوترابی با اشاره به تحولات آموزش حقوق در سال های اخیر بیان کرد: «امروزه کتاب ها و منابعی که در اختیار کارآموزان قرار دارد بسیار راهگشا و ارزشمند است. در زمان ما بیشتر آموزش ها تجربی و بر اساس کار میدانی انجام می شد.»
وی همچنین از خدیجه کشاورز نخستین بانوی وکیل ایرانی که در سال ۱۳۱۵ و با مدرک دکترای حقوق از فرانسه پروانه ی وکالت گرفت به عنوان الگویی تأثیرگذار در این مسیر یاد کرد.
وقتی تاریخ خاموش مانده
«امیرحسین حاتمی» عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) و رئیس انجمن ایرانی تاریخ شعبه قزوین در سخنانی با انتقاد از کم توجهی به ثبت تاریخ نهادهای قضایی و حقوقی در استان اظهارکرد: «متأسفانه در قزوین با وجود غنای تاریخی حتی اسامی رؤسای دادگستری در پنجاه سال گذشته نیز ثبت نشده و برخی اسناد مهم احتمالاً از بین رفته اند.»
از وکیل باشی تا کانون وکلا
«محمدعلی حضرتی» پژوهشگر تاریخ و مدیرکل پیشین میراث فرهنگی استان قزوین در ادامه نشست به معرفی برخی از چهره های شاخص وکالت در قزوین پرداخت.
وی سال های پس از جنگ های ایران و روس را سرآغاز ورود ایران به دوران مدرن دانست و از تلاش های افرادی چون میرزانبی خان قزوینی و پسرش میرزاحسین سپهسالار در اصلاح ساختارهای عدلیه سخن گفت.
حضرتی با ذکر نمونه هایی از سرشماری های سال های ۱۲۵۹ و ۱۲۶۰ از وجود چندین وکیل و وکیل باشی در محلات قدیمی قزوین مانند قوی میدان سرکوچه ریحان و گل بینه خبر داد. به گفته ی وی در آن زمان نیز مفاهیمی مانند میانجی گری شفاعت و دفاع حقوقی وجود داشته هرچند ساختار آن با تعریف امروزی تفاوت هایی داشته است.
از جمله وکلای برجسته ای که در این نشست به آن ها اشاره شد می توان به سید حسین تنکابنی سید رضا رضوی سید جعفر علوی شیرخورشیدی حاج ابراهیم الموتی میرزا باقر زعیم سید احمد صدر حاج سید جوادی و میرزا ابوالقاسم خرمشاهی اشاره کرد.
نشست «شب تاریخ وکالت و عدلیه در قزوین» پانزدهمین نشست از مجموعه نشست های «قزوین نامه» بود که با همکاری انجمن ایرانی تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) و اداره کل کتابخانه های عمومی قزوین و حضور قضات وکلا کارآموزان و علاقمندان به تاریخ برگزار شد.
مجموعه مطالب و پژوهش های ارائه شده در این نشست بخشی از کتابی است که به زودی با همین عنوان منتشر و رونمایی خواهد شد.
46
دستگاه عدلیه مدرن نتیجه تغییر نگاه به عدالت است
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "دستگاه عدلیه مدرن، نتیجه تغییر نگاه به عدالت است" هستید؟ با کلیک بر روی استان ها، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "دستگاه عدلیه مدرن، نتیجه تغییر نگاه به عدالت است"، کلیک کنید.