تجربه ی اداره ی کشور پس از شهادت شهید رجایی/ چگونه هاشمی رفسنجانی و مهدوی کنی نقش آفرینی کردند؟

به گزارش خبرگزاری کوبار، ساعت سه بعدازظهر یک شنبه 8 شهریور 1360 در اثر انفجار دفتر نخست وزیری به دست اعضای نفوذی سازمان مجاهدین خلق (گروهک مناقفقین) آقایان محمدعلی رجایی رییس جمهوری و دکتر محمدجواد باهنر نخست وزیر و چند تن از مقامات نظامی و امنیتی کشور که در یک جلسه ی فوق العاده شرکت داشتند به شهادت رسیدند.

چند ساعت پس از این واقعه جلسه ی فوق العاده ی هیات دولت تشکیل شد. مرحوم آیت الله مهدوی کنی وزیر وقت کشور درباره ی انگیزه ی تشکیل این جلسه گفته است: «این جلسه بعد از حادثه ی انفجاری که در نخست وزیری رخ داد تشکیل شد. من به طرف نخست وزیری حرکت کردم که خبر انفجار را شنیدم و بلافاصله وزارت کشور برای انجام اقدامات لازم جهت امداد و مسایل امنیتی رفتم. بعد از این حادثه به خاطر بررسی حادثه و وظایفی که دولت در آینده دارد جلسه ی هیات دولت تشکیل شد و آقای هاشمی و وزرا تشریف آوردند و مسایلی که لازم بود مورد بررسی قرار گرفت و ان شاءالله نتیجه ی آن به اطلاع ملت قهرمان مان خواهد رسید.» (اطلاعات دوشنبه 9 شهریور 60)

آیت الله هاشمی رفسنجانی رییس وقت مجلس شورای اسلامی در پایان جلسه ی فوق العاده ی هیات دولت طی سخنانی گفت: «درست در لحظه ای که جلسه ی عصر ما در ساعت 3 بعدازظهر قرار بود شروع شود صدای انفجار و به دنبال آن نمایان شدن ستون دود غلیظی از نخست وزیری برخاست. در این هنگام مجلس کار خود را آغاز کرد و بعد ما مطلع شدیم که متاسفانه این انفجار در اتاقی اتفاق افتاده است ک جناب آقای رجایی و جناب آقای باهنر و چند نفر دیگر در آن جا تشریف داشتند. ما به سرعت دنبال کار رفتیم…»

تشکیل شورای موقت ریاست جمهوری

فرادی واقعه ی انفجار در دفتر نخست وزیری، شورای موقت ریاست جمهوری تشکیل شد که آقایان هاشمی رفسنجانی، موسوی اردبیلی و مهدوی کنی در آن حضور داشتند. آن شورا طی اطلاعیه ای آن روز را تعطیل و تا 13 شهریور (5 روز) را عزای عمومی اعلام کرد. متن این اطلاعیه که روز دوشنبه 9 شهریور 1360 در صفحه ی 2 روزنامه ی اطلاعات منتشر شد به این شرح بود:

بسم الله الرحمن الرحیم

«من المومنین رجال صدقو ما عاهدو الله علیه فمنهم من قضی نحبه و منهم من ینتظر و ما بدلوا تبدیلا

مردم مسلمان و انقلابی و فداکار ایران! جمهوری اسلامی ایران بار دیگر بهترین فرزندان خود را قربانی راه اسلام و انقلاب و مستضعفان جهان کرد. رییس جمهور و نخست وزیر به دست ستون پنجم دشمن و نوکران امپریالیسم و صدام شربت شهادت نوشیدند. اتحاد شوم نفاق چپ و راست به دستور آمریکای جنایتکار با انفجار بمب آتش زا در یکی از دفاتر مشورتی ساختمان نخست وزیری این دو مسلمان انقلابی و مکتبی و فداکار را از ملت قهرمان و ایثارگر ایران گرفت.

شهید رجایی رییس جمهور عزیز و شهید باهنر نخست وزیر محبوب به خیل شهدای انقلاب پیوستند و جمعی از برادران عزیزمان مجروح شدند. انقلابی با ابعاد انقلاب اسلامی ایران باید پذیرای چنین پیشامدهای ناگوار و تقدیم چنین قربانیان ارج دار باشد. خداوند سایه ی امام امت و رهبر عظیم الشان انقلاب را تا ظهور حضرت مهدی (عجل) بر سر مستضعفان جهان مستدام بدارد.

از شما ملت مسلمان و ایثارگر انتظار می رود که یک بار دیگر با نشان دادن صبر و استقامت با حضور در صحنه ی شکست ناپذیری خود و انقلاب را به معرض نمایش گذارید. و به دشمنان کوردل و شقاوتمند اسلام را که با همه ی امکانات خویش به جنگ با این انقلاب برخاسته اند مایوس نمایید.

شورای ریاست جمهوری با اجازه ی امام امت دوشنبه 9 شهریور، امروز، را تعطیل و تا جمعه 13 شهریور را در سراسر کشور عزای عمومی اعلام می دارد.

و از همه ی مسیولان و اقشار ملت به خصوص رزمندگان سلحشور در جبهه ها انتظار دارد، برای تحکیم و استقرار کامل جمهوری اسلامی به وظایف اسلامی و انقلابی خویش عمل کنند.

پیکرهای مقدس شهدای عزیز و قربانیان اسلام و قرآن را امروز ساعت 10 صبح از مقابل مجلس شورای اسلامی تشییع می کنیم.

شهادت این فرزندان بزرگوار و فداکار را به پیشگاه امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف و رهبر انقلاب و ملت بزرگ و خانواده های عزادار تبریک و تسلیت می گوییم و یک بار دیگر اعلام می داریم که خون شهدای اسلام ضامن پیروزی حق و نابودی کفر و نفاق خواهد بود.» والسلام علیکم شورای موقت ریاست جمهوری

گفتنی است حوزه ی علمیه ی مشهد نیز در واکنش به این واقعه این حوزه را تا پایان آن هفته تعطیل اعلام کرد.

اطلاعیه های وزارت کشور، مجلس شورای اسلامی و شورای ریاست جمهوری

آیت الله مهدوی کنی وزیر وقت کشور طی اطلاعیه ای در رابطه با شهادت رییس جمهور و نخست وزیر از مردم خواست نظم و آرامش را حفظ کنند. این اطلاعیه که در روز دوشنبه 9 شهریور 60 در روزنامه ها منتشر شد به این شرح بود:

ملت مسلمان و قهرمان ایران، رجایی اسطوره ی مقاومت و تقوا و «باهنر» بزرگ، روحانی مبارز و متعهد که در سنگر ریاست جمهوری و نخست وزیری از اسلامیان دفاع می کردند در راه خدا و اسلام و خط اصیل امام، شربت شهادت نوشیدند.

وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران ضمن عرض تبریک و تسلیت شهادت این عزیزان را به امام زمان حضرت ولی عصر (عج) و نایب برحق امام امت خمینی بت شکن و امت قهرمان و انقلابی ایران اعلام می کند که امت مسلمان ایران میلیون ها قلب تپنده و انقلابی چون «رجایی» و «باهنر» آماده ی ایثار در راه خدا و اسلام دارد و منافقین و اربابان شرقی و غربی شان بدانند که آنان را که شهادت طلب می کنند باکی از مردن نیست.

لازم است امت شهیدپرور ایران با هوشیاری و آمادگی، صبر و متانت انقلابی خود را در راه خداوند حفظ کنند و از دست زدن به اقداماتی که ناشی از خشم و عصبانیت باشد خودداری نمایند و کلیه ی استانداری ها، فرمانداری ها و بخش داری ها و نیروهای انتظامی و نهادهای انقلابی مکلف اند در حفظ و آرامش و خنثی کردن و درهم کوفتن هر حرکت و جریان مشکوک، قاطعانه عمل نمایند و مخصوصا در مراسم تشییع و تدفین و بزرگداشت این شهیدان به خون خفته و همیشه زنده فرد فرد مردم ایران بسیار هوشیار و آگاه سازمان اطلاعاتی 36 میلیونی را تغذیه نمایند. محمدرضا مهدوی کنی – وزیر کشور

روابط عمومی مجلس شورای اسلامی نیز به مناسب شهادت رجایی و باهنر اطلاعیه ای به این شرح منتشر کرد:

بسم الله الرحمن الرحیم

والعصر ان الانسان لفی خسر الا الذین آمنو و عملو الصالحات و تواصو بالحق و تواصو بالصبر

حادثه ی غم بار شهادت دو فرزند پاک اسلام – در عصر اتفاق افتاد – بار دیگر از طرفی پلیدی و زبونی تروریسم خسران زده را بنمایاند و از طرف دیگر سیمای پرفروغ ایمان و عمل صالح را در شهادت این دو عزیز رییس آشکار کند.

روابط عمومی مجلس شورای اسلامی شهادت این شاهدات شهید و شهیدان شاهد را به پیشگاه مقدس امام زمان «عج» و امام امت و امت امام تبریک گفته و پیروزی انقلاب اسلامی ایران را بر تمامی جبهه های کفر و نفاق و توطیه و استکبار جهانی از خدای بزرگ خواستار است.

ما نیز با تشییع این پیکرهای پاک از شهادت شان برای تداوم راه شان نیرو می گیریم – روابط عمومی مجلس شورای اسلامی (اطلاعات: دوشنبه 9 شهریور 60)

از سوی هیات دولت جمهوری در رابطه با شهادت رییس جمهور و نخست وزیر جمهوری اسلامی ایران اطلاعیه ای به شرح زیر انتشار یافت:

«بسمه تعالی

و لایحیق المکرالسییء الاباهله

ملت قهرمان و بزرگوار! بار دیگر تبریک به مناسبت شهادت دو عزیز از تبار شاهدان شهید و دو رازبان فرهنگ شهادت و دو برخاسته از تابشگاه نور که از دیرباز با هم زیستند و در کنار هم با باطل مبارزه کردند و اینک با هم به ملاقات خدا شتافته اند.

یکی بردارمان شاهد شهید، رییس جمهور رجایی محبوب و دیگر برادرمان شهید شاهد نخست وزیر باهنر عزیز.

امت زجرکشیده و شجاع آمریکای خون آشام از رهگذر صدام ها جبهه ی نظامی می گشاید و از طرف بنی صدرها و بختیارها و دیگر منافقین سیه دل هم جبهه ی سیاسی و هم جبهه ی نظامی باز می کند و می بیند که چگونه این غول خون آشام آخرین ترفندهای تبلیغاتی و مجهزترین سلاح های مرگ بار و پلیدترین توطیه ها و ترورهای منافقانه خود را یک جا به کار می گیرد تا به خیال خام خود قدرت و صلابت این انقلاب اسلامی را درهم بشکند. زیرا که عمر کوتاه این انقلاب او را این چنین به خواری و ذلت کشاند پس گسترش و تداومش به او چه خواهد کرد؟

لکن سفینه ی انقلاب اسلامی ما با تمام قدرتش در کام امواج دیوانه و توفنده به پیش می رود. زیرا کشتی بانش نوح زمان خمینی بزرگ و سرنشینانش امتی قهرمان و هدایتگر ولایش حضرت امام حجت بن الاحسن و حافظ و نگهبانش پروردگان بزرگ است.

که خود فرمود:

وکان حقا علینا نصرالمومنین»

هیات دولت جمهوری اسلامی ایران (اطلاعات: دوشنبه 9 شهریور 1360)

واکنش امام خمینی: ملت ما با تمام قدرت ایستاده اند تا همچون شهدایی تقدیم کنند

در پی شهادت محمدعلی رجایی رییس جمهوری و دکتر محمدجواد باهنر نخست وزیر پیش از ظهر سه شنبه 10 شهریور 1360 گروه زیادی از اقشار مختلف به منظور عرض تسلیت در حسینیه جماران به حضور امام رسیدند…. امام خمینی طی سخنانی در این باره گفتند:

«من در عین حال که شهادت این دو بزرگوار برای من بسیار مشکل است، در عین حال می دانم که آن ها به رفیق اعلی متصل شده اند و برای آن ها آرامش هست و این طور گرفتاری هایی که الان برای ما هست دیگر برای آن ها نیستو آن ها رسیدند به مطلوب خودشان و از این جهت به آن ها و به خانواده های آن ها و ملت اسلامی تبریک عرض می کنم که چنین شهدایی تقدیم می کنند. در عین حالی که مصایب این ها مشکل است برای ما، لیکن کشور ما و ملت ما با تمام قدرت ایستاده اند تا همچون شهدایی تقدیم کنند و هیچ راه عقب نشینی دارند و فکر نمی کنند به سستی. آن کوردلانی که گمان کرده اند که جمهوری اسلامی با نبود چند نفر از بین خواهد رفت و سقوط خواهد کرد، آن ها افکارشان افکار اسلامی نیست و از اسلام خبری ندارند و از ایمان اطلاعی ندارند و افکارشان افکار مادی و برای دنیا کار می کنند و به هوای دنیا هستند.»

ایشان در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشتند: «… اگر صدراعظمی در زمان سابق کشته می شد، امکان نداشت که مردم و توده ی مردم، بازار مردم، هیچ عکس العملی از خود نشان بدهند الا سرور و الا مسرت وا مروز که یک نفر از ما و دو نفر شهید معظم از ما رفته است، سرتاسر کشور ما به عزا نشسته است و سرتاسر کشور ما انسجام خود را حفظ می کند و حفظ کرده است و فردا اعلام می کنند برای انتخابات رییس جمهور همه ی این مردم برای انتخاب حاضرند.»

شورای موقت ریاست جمهوری: وزرا تا تعیین نخست وزیر به کار خود ادامه دهند

شورای موقت ریاست جمهوری در دومین اطلاعیه ی خود که دو روز پس از شهادت رجایی و باهنر منتشر کرد برای جلوگیری از اخلال نظم در امور کشوری و اداری از وزرا خواست تا تعیین نخست وزیر با کمال دقت به انجام وظایف محوله ی خود ادامه دهند. متن این اطلاعیه به این شرح بود:

بسمه تعالی

شهادت برادران مبارزمان آقایان محمدعلی رجایی ریاست جمهور محبوب ایران و حجت الاسلام دکتر باهنر نخست وزیر را به عموم همکاران تبریک و تسلیت گفته و از همه ی وزرا و مسیولان وزارتخانه ها و سازمان ها می خواهیم تا تعیین نخست وزیر به انجام مسیولیت های محوله با کمال دقت و پشتکار ادامه دهند. شورای موقت ریاست جمهوری (اطلاعات: سه شنبه 10 شهریور 1360 ص 14)

واکنش سران کشورها

در پی شهادت رییس جمهور رجایی و نخست وزیر دکتر باهنر سران کشورهای مختلف نیز با ارسال تلگراف هایی برای امام به ایشان تسلیت گفته و این سوءقصد را محکوم کردند. این سران عبارت بودند از نیکلای چایوشسکو رییس جمهوری رومانی، اریش هونکر رییس جمهوری و رهبر حزب کمونیست آلمان شرقی، احمد سکوتوره رییس جمهوری گینه، ژنرال محمد ضیاءالحق رییس جمهوری پاکستان، لیونید برژنف رییس جمهور و نیکلای تیخونوف نخست وزیر شوروی.

پاپ ژان پل دوم رهبر کاتولیک های جهان روز دوشنبه 9 شهریور 60 طی پیامی که به حضور امام امت ارسال شد، گفت خبر سوءقصدی که به مرگ محمدعلی رجایی رییس جمهوری و محمدجواد باهنر نخست وزیر و همچنین سایر شخصیت ها شد شدیدا متاثر شده است و خود را در عزای ملت ایران سهیم می داند و مراتب تسلیت خود را به امام خمینی ابلاغ می کند. (اطلاعات: سه شنبه 10 شهریور 1360 ص 14)

دولت وقت هند هم پرچم ها را در سراسر این کشور به نشانه ی عزاداری به حالت نیمه افراشته درآورد.

تعیین نخست وزیر موقت

روز چهارشنبه یازده شهریور 1360 سه روز پس از انفجار دفتر نخست وزیری و شهادت رجایی و باهنر، روزنامه های وقت خبر دادند که شورای موقت ریاست جمهوری طی نامه ای به مجلس شورای اسلامی حجت الاسلام مهدوی کنی را به عنوان نخست وزیر پیشنهاد کرده است. متن نامه به این شرح بود:

ریاست مجلس شورای اسلامی

با استمداد از رحمت و عنایت الهی حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای محمدرضا مهدوی کنی به عنوان نخست وزیر کابینه ی جمهوری اسلامی به نمایندگان محترم ملت پیشنهاد می شود تا د ر صورت موافقت مجلس محترم اقدام به تشکیل کابینه ی جدید نمایند. شورای موقت ریاست جمهوری (اطلاعات، چهارشنبه یازدهم شهریور 1360)

در پی این نامه جلسه ی مجلس شورای اسلامی که روز چهارشنبه 11 شهریور تشکیل شد با رای اکثریت قاطع نمایندگان مهدوی کنی را به نخست وزیر برگزید. مهدوی کنی در جلسه ی عصر همان روز طی نامه ای به هاشمی رفسنجانی رییس وقت مجلس کابینه ی خود را معرفی کرد.

دستور برگزاری انتخابات ریاست جمهوری صادر شد

روز شنبه 21 شهریور 1360، سیزده روز پس از شهادت رییس جمهور و نخست وزیر وقت، وزارت کشور با انتشار دو اطلاعیه ی جداگانه دستور برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و میان دوره ای مجلس را صادر کرد.

متن اطلاعیه ها به شرح بود:

بسمه تعالی: بنا به دستور شورای موقت ریاست جمهوری و رعایت اصل یکصد و سی و یکم قانون اساسی به اطلاع کلیه ی داوطلبان احراز مقام سومین ریاست جمهوری اسلامی ایران می رساند که جهت ثبت نام از آغاز ساعت اداری روز شنبه 21 شهریور ماه لغایت آخر ساعت اداری روز دوشنبه 23 شهریور ماه جاری با در دست داشتن چهار برگ فتوکپی کلیه ی اوراق شناسنامه و دوازده قطعه عکس شش در چهار که در سال جاری گرفته شده باشد، شخصا به ستاد انتخابات مستقر در وزارت کشور مراجعه و فرم های مربوطه را پر کنند.

در دومین اطلاعیه ی وزارت کشور در رابطه با انتخابات ریاست جمهوری نیز آمده است:

بسم الله الرحمن الرحیم

پیروز اطلاعیه ی قبلی در اجرای اصول یکصد و پانزدهم و یکصد و سی و یکم قانون اساسی، شرایط داوطلبان احراز مقام ریاست جمهوری کشور جمهوری اسلامی ایران را ذیلا به اطلاع می رساند:

رییس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد این شرایط باشند انتخاب گردند: ایرانی الاصل، تابع ایران، مدیر و مدبر بودن، دارای حسن سابقه و امانت و تقوا و مومن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور.

اطلاعیه ی وزارت کشور در مورد معرفی کاندیداهای نمایندگی به حوزه های انتخابیه ی خود به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

بدین وسیله به اطلاع هموطنان عزیز می رساند: در اجرای ماده ی چهارده قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، انتخابات میان دوره ای مجلس شورای اسلامی در حوزه های انتخابیه ی تهران؛ مشهد؛ تبریز، اصفهان؛ اراک، بندر خمینی و اقلیت کلیمیان ایران برگزار می شود.

داوطلبان نمایندگی می توانند به منظور اعلام داوطلبی خود از روز شنبه بیست ویک تا روز جمعه بیست و هفم شهریور جاری جمعا به مدت هفت روز در ساعت کار اداری با ارایه ی عین شناسنامه عکس دار و تسلیم چهار قطعه عکس شش در چهار و دو برگ فتوکپی شناسنامه به منظور ثبت نام به فرمانداری مرکز حوزه ی انتخابیه مراجعه و نسبت به تنظیم و تکمیل پرسش نامه و دریافت برگ معرفی نامه مربوطه اقدام کنند.

ضمنا داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی در حوزه ی انتخابیه ی تهران و اقلیت کلیمیان ایران باید به فرمانداری تهران واقع در خیابان میرعماد، تقاطع خیابان شهید بهشتی، عباس آباد سابق، جنب بانک ملی، ساختمان دفتر ماشین طبقه ی ششم مراجعه کنند. این اطلایه به منزله ی دستور کتبی به فرمانداری های مرکز حوزه های انتخابیه ی یادشده می باشد. سید کمال الدین نیک روش – وزیر کشور

259

تجربه ی اداره ی کشور پس از شهادت شهید رجایی/ چگونه هاشمی رفسنجانی و مهدوی کنی نقش آفرینی کردند؟