بارش های اخیر ایران در جنوب کشور؛ ابردزدی یا بارورسازی ابرها؟

به گزارش کوبار، بر اساس گزارش وضعیت اقلیمی آسیا در سال 2023، 80 درصد مخاطرات آب و هوایی در آسیا مرتبط با سیل و طوفان بوده است. کشور ما نیز طی ماه های اخیر بارها با این مخاطره دست و پنجه نرم کرده است. رخداد پدیده های حدی مثل سیل تغییر اساسی کرده است. در چهار پنج سال اخیر مانند سیل اسفند 97 و فروردین 98 شاهد سیل هایی بوده ایم. 5 میلیارد دلار خسارت مستقیم ناشی از سیل است که عدد درشتی است. پیش بینی پذیری رخداد سیل در تابستان با عدم قطعیت بیشتری همراه است.

کوبار نوشت: به طور مثال در ایستگاه آب و هواشناسی روستای پیوشک استان هرمزگان به طور متوسط سالانه 65.6 میلیمتر بارش ثبت می شود این در حالیست که فقط در یک شبانه روز 234 میلیمتر ثبت شده است و یا در بخش هایی از استان سیستان و بلوچستان 21رکورد جدید بارشی در ثبت و حدود 40 درصد بارش یک ساله زراعی در اواخر فروردین از آسمان دریافت شده است. سازمان هواشناسی نشست علمی برگزار کرد که طی آن توضیح دهد که آنچه در این منطقه از آسیا در هفته های اخیر رخ داده و همچنان ادامه دارد، ناشی از چه پدیده های علمی هواشناسی است.

برای اینکه توضیح کارشناس هواشناسی را متوجه شوید اول باید بدانید اصطلاحات به کار برده شده به چه معنا هستند.

بندال امگا:

بندال اصلاحی است که در علوم جوی برای انسداد پیشروی معمول چرخندها و واچرخندهای مهاجر از غرب به شرق استفاده می شود. بندال ها در عالم هواشناسی چندین نوع دارد و آنکه در خور حال منطقه ماست بندال از نوع امگا است. در بندال امگا جریان طبیعی غرب به شرق از مسیر خود خارج می شود و به سمت شمال یا جنوب می رود عمدتا در مرکز بندال وضعیت جوی خوب با هوای خشک و باد ملایم همراه است اما وضعیت جوی در اطراف آن ابری، بارانی و توفانی است.

چرخند و واچرخند:

چرخند منطقه ای است از هوای کم فشار و تقریبا دایره ای شکل که قطر آن ممکن است به صدها کیلومتر برسد. این منطقه از هوا در نیمکره شمالی در خلاف جهت عقربه های ساعت و در نیمکره جنوبی در جهت حرکت عقربه های ساعت در چرخش می باشد؛ در چنین ناحیه ای کمترین مقدار فشار جوی در مرکز بوده و در امتداد شعاع و به طرف خارج از مرکز مقدار فشار افزایش می یابد؛ در واقع چرختند یا سیکلون یک مرکز کم فشار است.

مناطق پرفشار، مدور و غیرمنظم را که جهت حرکت آنها در جهت حرکت عقربه های ساعت است، واچرخند یا آنتی سیکلون می نامند از آنجا که جهت حرکت باد در آنتی سیکلون ها بر خلاف جهت حرکت باد در سیکلون ها می باشد بنابراین به آن حرکت، واچرخندی و چنین سیستمی را سیستم واچرخندی می گویند.

رودباد

رودباد یا جت استریم به بادهایی با سرعت بیش از 30 متر بر ثانیه گفته می شود که در داخل یک مسیر باریک در اتمسفر عبور می کند. رودبادها مانند رودخانه ای از باد در اتمسفر زمین می وزند.

ابرهای بندال در حاشیه خلیج فارس چه کار می کنند؟

صادق ضیاییان، رییس مرکز ملی پیش بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی: مدل های هواشناسی، وقوع بارندگی شدید جنوب کشور و کشورهای حاشیه خلیج فارس را از قبل پیش بینی کرده بودند. از آنجایی که مدل های هواشناسی هیچ گونه اطلاعاتی از دخالت در افزایش یا کاهش بارش نظیر بارورسازی ابرها را ندارند. وسعت شکل گیری این سامانه و علل وجودی آن چنان پهناور بود که چندین هزار کیلومتر را در تراز میانی جو و سطح زمین پوشش می داد.

ایجاد چنین سامانه پیچیده ای نیاز به صرف انرژی بسیار زیاد دارد که از دست بشر خارج است. علت بارش سنگین در جنوب و جنوب شرق کشور را می توان شکل گیری بندال امگا با مراکز کم ارتفاع واقع در اروپا و منطقه جنوب کشور، شکل گیری رودباد با سرعت پایین (این نوع رودباد می تواند هوای مرطوب را برای مدت بیشتر در منطقه نگهدارد) به همراه استقرار واچرخند در غرب اقیانوس هند و چرخند روی شبه جزیره عربستان دانست که سبب تغذیه خوب رطوبتی از روی شمال غرب اقیانوس هند، دریای عمان دریای عرب دریای سرخ و خلیج فارس به جنوب کشور شد. عوامل توپوگرافی منطقه نیز در انباشت و صعود مکانیکی رطوبت نقش مهمی داشتند.

ما سه روز قبل از بارش اقدام به انجام این کار کردیم که ریسک بزرگی بود. به غیر از ایران فقط کشور قطر از بین کشورهای حاشیه خلیج فارس اقدام به انجام این کار کرد. احتمال داشت برخی از پیش بینی ها به وقوع نپیوندد اما چون اولویت اول سازمان هواشناسی نجات جان انسان هاست، ما اقدام به صدور این هشدار کردیم. استان سیستان و بلوچستان 270 میلیمتر فارس 91.5 میلیمتر هرمزگان 123 میلی متر کرمان 79 میلی متر و بوشهر56 میلیمتر بارش دریافت کردند. در کل بارش های دریافت شده عدد درشتی بوده است.

بارش های اخیر ایران در جنوب کشور؛ ابردزدی یا بارورسازی ابرها؟