آیا ماهی‌ها هم می‌توانند خمیازه بکشند؟

حقایق علمی ۷۱؛

به گزارش خبرگزاری کوبار، بررسی رفتارهای حیوانات می‌تواند ما را به دنیایی شگفت‌انگیز و عجیب ببرد که اغلب فراتر از تصورات معمول ماست. یکی از رفتارهایی که ممکن است در نگاه اول کمی عجیب به نظر برسد، خمیازه کشیدن است. این رفتار که در انسان‌ها بسیار شایع است، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از خستگی گرفته تا تنظیم دمای مغز.

خمیازه کشیدن یک عمل غیرارادی است که با باز کردن دهان و تنفس عمیق همراه است. این رفتار معمولاً در پاسخ به خستگی، کسالت یا نیاز به افزایش سطح اکسیژن در خون اتفاق می‌افتد. نظریه‌های مختلفی درباره علت خمیازه وجود دارد. یکی از نظریه‌های رایج می‌گوید که خمیازه کشیدن به خنک کردن مغز کمک می‌کند. همچنین، خمیازه می‌تواند به افزایش سطح هوشیاری نیز کمک کند. اما سوالی که بامزه‌ای که ممکن است به ذهن برسد این است که آیا ماهی‌ها هم می‌توانند خمیازه بکشند؟!

آیا ماهی‌ها خمیازه می‌کشند؟

ماهی‌ها به عنوان حیواناتی که در آب زندگی می‌کنند، دستگاه تنفسی و رفتاری متفاوتی نسبت به حیوانات خشکی‌زی دارند. آن‌ها برای تأمین اکسیژن، آب را از دهان وارد و از طریق آبشش‌ها خارج می‌کنند. این فرآیند به آن‌ها امکان می‌دهد اکسیژن مورد نیاز خود را از آب بگیرند. برخی رفتارهای ماهی‌ها، مانند باز کردن دهان برای مکش آب، ممکن است به خمیازه شباهت داشته باشد، اما در واقع عملکردی متفاوت دارد.

خمیازه در ماهی‌ها فاقد جنبه‌های اجتماعی و ارتباطی است که در حیوانات خشکی‌زی مشاهده می‌شود. بنابراین، می‌توان گفت که ماهی‌ها خمیازه نمی‌کشند، حداقل نه به شکلی که ما در پستانداران و پرندگان مشاهده می‌کنیم.

این رفتار که به نام «پمپاژ آبشش» (Gill Pumping) شناخته می‌شود، برای تأمین اکسیژن و دفع دی‌اکسید کربن انجام می‌شود. برخلاف خمیازه انسان که بیشتر با تنظیم دمای مغز یا افزایش هوشیاری مرتبط است، پمپاژ آبشش‌ ماهی‌ها کاملاً ناخودآگاه و برای بقا است.

برخی از محققان بر این باورند که باز کردن دهان ماهی‌ها ممکن است به دلایل دیگری مانند پاسخ به استرس  تغییرات محیطی باشد. برای مثال، اگر سطح اکسیژن در آب کاهش یابد، ماهی‌ها ممکن است دهان خود را بیشتر باز کنند تا بتوانند اکسیژن بیشتری دریافت کنند. این رفتار اگرچه از نظر ظاهری به خمیازه شباهت دارد، اما هدف و علت آن متفاوت است.

ماهی‌ها و خمیازه مسری

 در حیوانات خشکی‌زی مانند پستانداران خمیازه کشیدن می‌تواند جنبه اجتماعی نیز داشته باشد. برای مثال، خمیازه مسری (Contagious Yawning) یک پدیده شناخته شده در بین انسان‌ها و برخی پستانداران مانند سگ‌ها و شامپانزه‌ها است. برخی این نوع خمیازه را به عنوان یک رفتار اجتماعی برای تقویت همدلی  و پیوندهای اجتماعی تلقی می کنند. با این حال سیستم‌های ارتباطی و اجتماعی ماهی ها با پستانداران بسیار متفاوت است.

در حالی که خمیازه در حیوانات خشکی‌زی می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تنظیم دمای مغز و افزایش هوشیاری رخ دهد، رفتارهای مشابه در ماهی‌ها بیشتر به نیازهای تنفسی و واکنش به محیط محدود می‌شود. همچنین، خمیازه در حیوانات خشکی‌زی می‌تواند جنبه‌های اجتماعی و ارتباطی داشته باشد، در حالی که در ماهی‌ها چنین جنبه‌ای مشاهده نمی‌شود.

تحقیقات انجام شده در مورد رفتارهای تنفسی و حرکتی ماهی‌ها نشان می‌دهد که این حیوانات رفتارهای مشابهی دارند که ممکن است به خمیازه شباهت داشته باشد. برای مثال، در برخی ماهی‌ها، زمانی که به محیط جدیدی منتقل می‌شوند ممکن است دهان خود را به‌طور مکرر باز کنند. این رفتارها می‌تواند نشان‌دهنده تلاش برای تطبیق با شرایط جدید یا افزایش سطح اکسیژن است.

اگرچه ماهی‌ها رفتارهایی دارند که ممکن است به خمیازه شباهت داشته باشد، اما این رفتارها عمدتاً برای تأمین اکسیژن و حفظ عملکرد آبشش‌ها است و نه به دلایل مرتبط با خستگی یا تنظیم دمای مغز. همچنین، خمیازه در ماهی‌ها فاقد جنبه‌های اجتماعی و ارتباطی است که در حیوانات خشکی‌زی مشاهده می‌شود. بنابراین، می‌توان گفت که ماهی‌ها خمیازه نمی‌کشند، حداقل نه به شکلی که ما در پستانداران و پرندگان مشاهده می‌کنیم.

با این حال، بررسی رفتارهای ماهی‌ها نشان می‌دهد که دنیای حیوانات پر از شگفتی‌ها و رفتارهای پیچیده‌ای است که هنوز نیاز به مطالعه و تحقیق بیشتری دارد. درک بهتر این رفتارها می‌تواند به ما کمک کند تا شناخت کامل‌تری نسبت به زندگی و رفتارهای حیوانات داشته باشیم.